(tekst: LTO Nederland)
Vandaag werd door het kabinet het ontwerp Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) ter inzage gelegd. LTO vindt die timing niet gelukkig. Tijdens het debat over de verkiezingsuitslag benadrukten diverse partijen immers dat er, sinds de Tweede Kamerverkiezingen, een nieuwe politieke realiteit is ontstaan. Met deze terinzagelegging gaat het kabinet eraan voorbij dat kiezers massaal hebben aangegeven dat ze een koerswijziging willen. LTO vindt dat het ontwerp-NPLG op cruciale onderdelen anders moet. Essentieel is dat de doelen haalbaar, realistisch en juridisch uitvoerbaar moeten zijn. Het bespreken van nieuwe doelen voor het platteland heeft nauwelijks zin zonder duidelijkheid over de financiën die daarvoor nodig zijn.
Bij LTO roept het nu gepubliceerde NPLG vooral vragen en onzekerheid op. In 2030 moet er 16.000 hectare extra nieuwe natuur worden gerealiseerd en 180.000 hectare nieuwe agrarische natuur. Maar financiële dekking ontbreekt momenteel. Sterker nog: in de begroting voor 2024 heeft het ministerie laten zien dat er niet eens voldoende budget is om het bestaande agrarische natuurbeheer in de been te houden.
Boeren moeten hun toekomst vormgeven via provinciale gebiedsprocessen. Maar de regelingen waarmee boeren hun bedrijf kunnen extensiveren, kunnen kiezen voor meer natuur-inclusieve landbouw, kunnen verplaatsen of investeren in innovaties zijn nog steeds niet gepubliceerd. Terwijl het kabinet meermaals heeft toegezegd dat dit wel het geval zou zijn. In het NPLG wordt gesproken over nieuwe overgangsgebieden, over bufferzones, over het verhogen van grondwaterpeilen en over nieuwe wettelijke instrumenten waarmee dit alles opgelegd gaat worden. Maar de enige vraag die boeren daarbij stellen – of ze in de toekomst nog wel een boterham kunnen verdienen als ze al deze aanpassingen doorvoeren – wordt afgedaan met intenties en onzekerheden. Provincies hebben aangegeven dat zij ongeveer 60 miljard euro nodig hebben om alle doelen uit het NPLG te kunnen realiseren. Maar de demissionaire minister kan niet eens garanderen dat de 24 miljard euro die het kabinet eerder gereserveerd heeft, intact blijft.
Minister Van der Wal laat in een persbericht weten dat ze het NPLG nu publiceert om ‘waardevolle input op te halen waarmee een volgend kabinet een besluit kan nemen’. De minister zegt dat het cruciaal is dat er ‘financiële ondersteuning komt om de transitie vorm te geven’, maar geeft ook aan dat hier door het demissionaire kabinet ‘beperkt verder invulling aan kan worden gegeven’. Kortom: wel inzage in de plannen, maar geen zicht op het geld dat daarvoor nodig is. Maar hoe kunnen boeren en tuinders keuzes maken als daar geen financiële duidelijkheid tegenover staat? Is dit de nieuwe bestuurscultuur die het vertrouwen in de overheid moet herstellen? Bestaanszekerheid voor boeren en tuinders was, is en blijft de sluitpost voor dit demissionaire kabinet.
Consultatie
Van 16 januari tot en met 26 februari 2024 wordt het NPLG ter inzage gelegd. LTO vindt het niet verstandig dat het demissionaire kabinet deze verstrekkende plannen ter inzage legt tijdens nieuwe coalitiebesprekingen, waar deze politiek geladen onderwerpen ongetwijfeld onderwerp van gesprek zijn. LTO zal de gepubliceerde teksten van het NPLG zorgvuldig bestuderen. Na bestudering bepalen wij of en hoe we reageren op de aangekondigde internetconsultatie.
Ook kunt u raadplegen: Publicatie ontwerp-NPLG roept veel vragen en onzekerheid op – LTO