Al vaak schreef ik in boeken, kranten en tijdschriften over de Bolswarder Frits van der Meer (Bolsward, 16-11-1904—Lent, 19-07-1994), priester en wereldberoemd kunsthistoricus. Een groot literair man bovendien, die voor zijn talloze boeken in 1963 de hoogste letterkundige onderscheiding binnen het Nederlandse taalgebied kreeg (de P.C. Hooft-prijs), uitgereikt in het Muiderslot.
Ik wil in deze artikelenreeks aandacht schenken aan zijn vrienden die hij soms vanaf de r.k. lagere school aan de Hoogstraat al koesterde. De vrienden die ik in de loop der jaren heb kunnen herkennen, zijn 1. Hendrik de Bruin, 2. Foppe Molenaar, 3. Jan Postma, 4. Jopie van der Klei, 5. Jan Hoogma, en 6. Dirk Jorritsma.
Jan Hoogma (14 sept. 1903-3 okt. 1989)
Jan Hoogma was een rooms-katholieke jongen die met Frits van der Meer de lagere school aan de Hoogstraat bezocht. Hoewel beiden, Frits en Jan, later op een zeer verschillende wijze in de wereld stonden, bleven de contacten tussen beiden bestaan. Jan bleef de toen vanzelfsprekende katholiek, zoals zovele andere jongens in het Bolsward van zijn tijd, de tijd dat 30 tot 40 % van de Bolswarders katholieke kerkgangers waren. Na zijn schooltijd begon hij al snel het vak van schoenmaker te beoefenen. Zijn eerste schoenwinkel richtte hij op in de Kerkstraat, op nummer 4. In 1932 adverteerde hij in de plaatselijke krant met de volgende advertentie:
Ik hoorde van zijn jongste dochter, Femy Rodenburg-Hoogma, woonachtig in Leeuwarden, dat haar vader een trouwe kerkganger was. Toen hij een eigen schoenenzaak was begonnen, was het gebruikelijk dat meteen na de zondagse kerkdienst haar ouders snel teruggingen naar de zaak: katholieke boeren kochten na de dienst, die zondagochtend, hun nieuwe schoenen bij de Hoogma’s!
Na de Kerkstraat volgde de Jongemastraat als vestigingsplek voor hun winkel.
Ook hier kwam Frits van der Meer met enige regelmaat langs. En ook dan gingen de gesprekken over hun beider verleden en de laatste nieuwtjes over Bolsward. Als zo dikwijls binnen kroostrijk en katholiek Bolswarder gezinnen kwam ook bij de Hoogma’s een van de kinderen in het klooster terecht. De middelste dochter, Boukje, is nog steeds kloosterlinge, in de plaats Wijchen.
Voor Jan Hoogma was het kaartspel, schutjassen, van belang. Ook daarbij waren meest Hendrik de Bruin en Jopie van der Klei zijn kaartmaten.
De gevoelsmatig afwezige was dan hun oude vriend Frits van der Meer, die zelf overigens niet van het spel hield.
‘Het is een wereldje van zevenduizend bijna uitsluitend Friese mensen, waaronder maar een handvol halve garen. Kleine mensen met grote gevoelens, levende in een gemoedelijk geroezemoes, zonder veel kreten, ook niet als er een openluchtspel is in het park of een historische optocht. De kleine stad, die zo benepen lijkt en schijnbaar zoveel ontbeert, is volstrekt volledig, als het op mensen aankomt, en alwat er in mensen omgaat.’
© Willem Haanstra
Eerder verscheen:
https://www.brekt.nl/frits-van-der-meer-en-zijn-bolswarder-vrienden-introductie/
https://www.brekt.nl/frits-van-der-meer-en-zijn-bolswarder-vrienden-hendrik-de-bruin-1/
https://www.brekt.nl/frits-van-der-meer-en-zijn-bolswarder-vrienden-2-foppe-molenaar/
https://www.brekt.nl/frits-van-der-meer-en-zijn-bolswarder-vrienden-3-jan-postma/