Omrop Fryslân beschikt over riante geldstromen. Tegelijk kan de vraag worden gesteld welke journalistieke kwaliteit daartegenover staat. Reden genoeg voor een kritisch beschouwing op basis van diverse invalshoeken en geraadpleegde bronnen.
Enkele hoge inkomsten uit 2021 en 2022
Over 2021 ontvangt de zender € 10.922.031 subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en over 2022 staat
€ 11.441.556 in de administratie. De provinsje verstrekt inzake kosten in 2021 € 430.924 en 2022 € 765.900. Een bijdrage in de kosten voor Friese landelijke televisie – NPO via de NOS, zijn over 2021 € 1.891.204 en 2022 € 2.014.409. (1, Jaarverslag Omrop Fryslân 2022)
Het amateurisme van Hofstra, Spijkers en Brok
Allereerst is de journalistieke onafhankelijkheid van Omrop Fryslân in het geding, omdat de in december 2019 aangestelde hoofdredacteur Ingrid Spijkers de partner is van Gerrit Hofstra, de woordvoerder van CdK Arno Brok.
Mediadeskundige Peter Boomsma schrijft daarover dat Brok dit niet als een obstakel ziet. ‘It is Fryslân, elkenien kin inoar goed. It is in lytse wrâld. De linen binne koart, ek yn de mediawrâld. Dêr komst oeral deselde minsken tsjin.’ (2, Boomsma) Een bekrompen redenering van Brok. Hij doet alsof het over de uitgave van een dorpskrant gaat. Deze gang van zaken riekt naar of is zelfs belangenverstrengeling.
Positief uitgangspunt: onderzoeksjournalistiek
In het jaarverslag over 2021 staan bemoedigende zaken over een deel van de journalistiek van Omrop Fryslân. In 2018 start de zender samen met RTV Noord, RTV Drenthe en RTV Oost en Follow the Money een project op het gebied van onderzoeksjournalistiek. In 2021 werd de samenwerking voortgezet.
‘Dit heeft onder andere geresulteerd in verhalen over de investeringen rond FB Oranjewoud, de politiebezetting en het draagvlak voor de Coronamaatregelen. Daarnaast deden onze eigen onderzoeksverhalen naar de haalbaarheid van de Lelylijn (spoorverbinding tussen het Noorden en het Duitse achterland) en de geluidsoverlast van de F35 op de Leeuwarder vliegbasis behoorlijk wat stof opwaaien. Het verhaal over de Lelylijn zorgde voor meerdere kamervragen. Naar aanleiding van de documentaire over de geluidsoverlast van de F35, hebben buitenlandse zenders contact gezocht met ons.’ (3, Jaarverslag Omrop Fryslân 2021)
Meningen over Omrop Fryslân
In De kracht van het lokale – Zicht op het Friese medialandschap uit 2020 laat Boomsma diverse journalisten aan het woord.
Andries Veldman van Liwwadders vindt de Omrop een evenementenzender. (4, Boomsma) Freelance journaliste Karin de Mik is van mening dat er ‘echte nieuws- en discussieprogramma’s’ ontbreken. Ook is De Mik niet te spreken over ‘dat toontje’ op de radio en de ‘onderlinge grapjes’. (5, Boomsma)
Albert van Keimpema van het Fries Journaal stelt dat je van de Omrop, waar veel personeel is, wel wat mag verwachten. ‘Per werknemer presteert de Omrop matig, maar het product kan ermee door.’ Hij waardeert de zender met een 7,5 en voegt er nog aan toe dat het een en ander onderhoudender kan.
Uitgangspunten hoofdredacteur Ingrid Spijkers
Hoofdredacteur Spijkers treedt per 1 december 2019 aan bij de Omrop. Ze vindt het een ‘prachtig bedrijf’. En: ‘Uit de nieuwe koers waar de Omrop mee bezig is, spreekt ambitie. Omrop Fryslân wil een actieve rol spelen in onderwerpen die Friezen raken. Daarbij een verbindende factor zijn en verdieping brengen in de onderwerpen. De Omrop wil daarin vooroplopen.‘
Conclusies
1. Hoofdredacteur Spijkers opereert niet strikt onafhankelijk, omdat haar partner Gerrit Hofstra woordvoerder is van CdK Brok.
2. In tegenstelling tot wat Spijkers beweert, loopt de Omrop niet voorop als het gaat om de verdieping in onderwerpen.
3. De verbindende rol waar Spijkers over spreekt is met name van toepassing op het bereiken van een zo groot mogelijk publiek.
4. Spijkers let niet op het miserabele taalgebruik van Omrop-journalisten.
5. Op cultureel gebied is de programmering goed.
6. Op politiek terrein is de kwaliteit wisselend. In It Polytburo worden gasten scherp ondervraagd, aldus Eric Ennema en Andries Bakker, maar dat valt reuze mee, want het duo stelt zich te volgzaam op tegenover politici. Over het algemeen zijn politiek getinte artikelen goed, maar vallen niet op door diepgang en een kritische opstelling. Opvallend is dat de Omrop geen verslag doet van Pieter Omtzigts lezing op 9 juni 2023 in de Koepelkerk te Leeuwarden.
7. De Omrop vervult een prominente rol als het gaat om de verslaggeving van evenementen, zoals het Veenhoopfestival. Maar al te graag interviewen de verslaggevers feestvierende, bierdrinkende en hossende Friezinnen en Friezen. De Omrop en de bierpomp zijn niet van elkaar weg te denken.
Wiebe Dooper
Noten en geraadpleegde bronnen:
(1) https://static.omropfryslan.nl/pdf_algemeen/Jaarverslag_2022_stichting_Omrop_Fryslan.pdf, pagina 31.
De OCW-bijdrage over 2022 is geïndexeerd op basis van het vastgestelde accrès van 5,2%. Daarnaast is in verband met het extra toegevoegde bedrag conform de Mediabegrotingsbrief 2022 een bedrag van € 9.575
opgenomen. Ter versterking van de lokale journalistiek is in 2020 een bedrag van € 455.885 van OC&W ontvangen. Hiervan is € 205.456 in 2022 aangewend, waarmee het volledige bedrag is verantwoord. De bijdrage van de NPO over 2022 is geïndexeerd met 5,0% en met terugwerkende kracht over 2021 geïndexeerd met 2,25%. In het bestuursakkoord Fryske Taal en Kultuer (BFTK 2021 – 2024, hoofdstuk Media) tussen het Rijk en Provincie Fryslân is afgesproken dat Provincie Fryslân in deze periode een bijdrage levert aan Omrop Fryslân ter grootte van € 764.100 per jaar ter stimulering van de Friese taal en cultuur. De subsidie voor 2021 is lager vastgesteld door Provincie Fryslân, dit verschil zal worden verrekend met 2023. In verband met indexering is in 2022 een bedrag van € 765.900 ontvangen.
Noot (2)
Peter Boomsma. De kracht van het lokale – Zicht op het Friese medialandschap, 116. Uitgeverij Louise, 2020.
Noot (3) https://static.omropfryslan.nl/pdf_algemeen/Jaarverslag%202021%20Stichting%20Omrop%20Fryslan.pdf, pagina 4
Noot (4-5-6)
4. Boomsma, 25. 5. Boomsma, 61. 6. Boomsma, 73.
Peter Boomsma. De kracht van het lokale – Zicht op het Friese medialandschap. Uitgeverij Louise, 2020.
Eerder verscheen:
https://www.brekt.nl/mediazaken-2-lc-helpt-friesch-dagblad-is-een-vriendendienst-zonder-betekenis/