Gezien de voorbij en gaande landelijke politieke ontwikkelingen is op provinciaal en lokaal niveau ook een verrechtsing gaande. Wat kunnen daarvan de gevolgen zijn voor de politieke kaart in de gemeente Súdwest-Fryslân?
De PVV wint de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023 met 37 zetels. In Súdwest komt de PVV als overtuigende winnaar uit de bus met 23% van de stemmen. Als de rechtse trend doorzet en de PVV een goed kwalitatief kader weet te realiseren, is met de raadsverkiezingen over twee jaar, in 2026, een politieke aardverschuiving mogelijk.
De NSC behaalt 17% van de stemmen in november 2023 in deze gemeente en wordt daarmee tweede. Nieuw Sociaal, de partij van Pieter Greidanus en Jacolien Engelmoer, volgt de lijn van NSC. Genoemd duo gaat vrijwel zeker met de naam NSC de campagne in van de volgende raadsverkiezingen. Hoe de ontwikkeling van Nieuw Sociaal ofwel NSC verloopt in deze regio valt lastig te voorspellen, omdat die te zeer afhankelijk is van Omtzigts optreden in Den Haag.
De combinatie GroenLinks-PvdA wordt met de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 in Súdwest derde met 14%. Mede vanwege de steun aan de veel bekritiseerde autoluwe proef, uitgevoerd door PvdA-wethouder Michel Rietman, en de te verwachten doorgaande verrechtsing gaan GroenLinks en PvdA zware tijden tegemoet in deze regio. De PvdA, winnaar van de raadsverkiezingen in 2022 met 8 zetels, gaat dit fraaie aantal in 2026 vrijwel zeker niet halen.
De VVD behaalt in 2023 een score van 12% van de landelijke stemmen in Súdwest. Met een betere gemeentelijke campagne dan die in 2022, toen de liberalen 3 zetels veroverden, kunnen ze in 2026 stijgen naar een zetelaantal van 4 of 5. Het ligt voor de hand dat de VVD, onder leiding van Debbie Kruit, dan klaar is om deel te nemen aan een eventueel rechts college.
Het CDA scoort in Súdwest 6% van de landelijke stemmen in het najaar van 2023. En dat belooft niet veel goeds voor de christendemocraten in deze regio. In 2017 wordt het CDA, onder aanvoering van lijsttrekker Maarten Offinga, nog de grote winnaar van de raadsverkiezingen met maar liefst 11 zetels. In 2022 scoort de partij 7 raadszetels. Dat aantal valt nog mee, als in ogenschouw wordt genomen dat de NSC nog niet bestaat en BBB aan die lokale verkiezingen niet deelneemt. Bauke Dam en Petra van den Akker kunnen nog twee jaar genieten van het CDA-wethouderschap, want deelname aan een college tussen 2026 en 2030 is voor de christendemocraten niet erg waarschijnlijk.
Wordt vervolgd.
Wiebe Dooper
Geraadpleegde bron:
https://allecijfers.nl/verkiezingsuitslagen/gemeente-sudwest-fryslan/