Súdwest-Fryslân, de gemeente met het grootste oppervlak van Nederland, ontstaat in 2011 na een fusieproces waarover VVD-burgemeester Arno Brok van Sneek (2003-2010) de leiding had. Hans Wiegel, zijn prominente partijgenoot, keert zich in 2009 tegen de grote gemeentelijke fusie die ophanden was in de Zuidwesthoek.
Wiegel, in de vorige eeuw CdK in Fryslân, heeft de gevolgen van het fusieproces beter doorzien dan Brok, de huidige CdK. De meest relevante consequentie is dat de politiek veel verder van de burger af is komen te staan. Een tweede is dat de landelijke partijen meer baat hebben gehad bij dit grootschalig proces dan lokaal georganiseerde partijen.
Inmiddels zijn we dertien jaar verder en wordt de politiek in Súdwest momenteel gedomineerd door een autoluwe pilot waar – vooralsnog – de meerderheid van de raad voor te vinden is. Echter, de amateuristische aanpak van verantwoordelijk PvdA-wethouder Rietman heeft het imago van de politiek in deze regio en van de stad Sneek beschadigd.
Hieronder een opsomming van enkele kwesties die ook opvielen in
Súdwest-Fryslân:
1. Ambtelijke cultuur
De ambtelijke cultuur wordt vanaf september 2015 gedomineerd door de komst van gemeentesecretaris Pieter Zondervan. Buiten medeweten van het college om, en zonder sollicitatieprocedure, benoemt hij in 2018 Griet Heeg, tot mededirecteur van de interne organisatie. Zij is al een reeks van jaren een goede vriendin van Zondervan. In december 2021 maakt Zondervan zijn vertrek bij Súdwest bekend. Het was een gedwongen afscheid, omdat hij diverse ambtenaren wegtreiterde.
Burgemeester Jannewietske de Vries was op de hoogte van het wegpesten van ambtenaren en greep niet in.
2. Politieke cultuur
Het CDA is tussen 2017 en 2021 de grootste partij in Súdwest. Als wethouders van deze partij treden Maarten Offinga en Gea Wielinga gezamenlijk op, totdat Offinga in de zomer van 2020 tot burgemeester van Hardenberg wordt benoemd.
Wethouder Wielinga krijgt in 2017 een affectieve relatie met ambtenaar Jan Lutgendorff, terwijl ze vanaf eind 2017/begin 2018 samenwerken aan het dossier van de Rolpeal, het sportcomplex in Workum. Vanuit Súdwest-Fryslân is Lutgendorff ambtelijk projectleider van de Rolpeal.
In november 2019 vertellen wethouder Wielinga en burgemeester De Vries tegen de Leeuwarder Courant dat BING ( Bureau Integriteit) een integriteitsonderzoek naar de relatie Wielinga-Lutgendorff heeft verricht. Maar die bewering berust op onwaarheden. In maart 2019 vinden er wel werkafspraken plaats over die relatie.
3. Serie onderwerpen
In de collegeperiode 22 november 2017-16 maart 2022 komt Nij Ylostins, een woonvoorziening voor ouderen in IJlst, op Zembla. Nij Ylostins krijgt uiteindelijk geen status als gemeentelijk monument. Opvallend zijn twee felle debatten in de raad over de eventuele komst van een cafetaria in de Stadsfenne en de sluiting van Mijn Tafel. Daarentegen laat de raad zich nauwelijks horen omtrent financiële overschrijdingen van zwembad de Rolpeal in Workum en van het voormalig stadhuis Bolsward.
Ten tijde van de kwestie Garden of Dance in 2019, waarover in de LC uitgebreid wordt bericht, laat burgemeester De Vries het – eveneens – afweten.
4. Raadsenquête Empatec
In maart 2021 wordt besloten tot de unieke instelling van een raadsenquête naar de gang van zaken bij sociaal werkbedrijf Empatec. De raad neemt op 3 februari 2022 de aanbevelingen van de raadsenquête over. Dat houdt in dat Súdwest stopt met de Gemeenschappelijke Regeling Fryslân-West ten aanzien van Empatec. De gemeente maakt dan rechtstreeks afspraken met de NV Empatec.
Conclusie
De betrokken burger in Súdwest heeft vermoedelijk enkele keren met de wenkbrauwen gefronst ten aanzien van een of meer hierboven genoemde kwesties en zich afgevraagd of bepaalde personen wel de vereiste capaciteiten hebben voor een politiek bestuurlijk ambt.
De burger heeft tot de raadsverkiezingen van 2026 te maken met het huidige college van PvdA, CDA en FNP, dat tot op heden geen overtuigende indruk maakt.
Na deze gemeentelijke verkiezingen gaat het politieke beeld van Súdwest sowieso veranderen. Interessant is of de PVV tussentijds een goed kader opbouwt, Nieuw Sociaal in het voetspoor van Omtzigt in Súdwest doorgroeit en er een lokale partij door, voor en van Snekers wordt opgericht. Tenslotte: de SP werkt aan een comeback in Súdwest-Fryslân, de partij is een welkome aanvulling voor een hecht sociaal beleid.
Wiebe Dooper
Geraadpleegde bronnen: