Door Corine Bethlehem, Joanne Michielse, Prof. Dr. Birgit Koch Onderzoeksverslag. Van data naar innovatie en opleiding (2025)
Samenvatting
In samenwerking met forensisch artsen en de Nederlandse politie heeft het Erasmus MC in opdracht van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap een uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar de betrouwbaarheid van de DrugControl® urinesneltest bij overlijdensonderzoeken. Het onderzoek laat zien dat deze sneltest, die direct op locatie wordt gebruikt tijdens de lijkschouw, in ruim 97% van de gevallen een betrouwbare indicatie geeft voor de aanwezigheid van drugs of geneesmiddelen.
De urinesneltest, bestaande uit twaalf teststrips voor onder andere amfetamine, cocaïne, fentanyl en benzodiazepines, blijkt in acht van de twaalf gevallen in meer dan 95% van de tests correct te voorspellen wat later in het bloedonderzoek wordt aangetoond. Toch toont het onderzoek ook aan dat vals-positieve en vals-negatieve resultaten regelmatig voorkomen, bijvoorbeeld bij benzodiazepines en middelen uit de amfetaminegroep.
Op basis van de uitkomsten van de urinesneltest kunnen snelle keuzes worden gemaakt in een overlijdensonderzoek, dit in afwachting van het toxicologisch onderzoek in het laboratorium. Het is belangrijk dat deze sneltest betrouwbaar is zodat sporen niet verloren gaan en geen onnodig onderzoek wordt ingezet.
Onderzoeker Corine Bethlehem, ziekenhuisapotheker-toxicoloog: “De uitkomst van dit onderzoek geeft belangrijke inzichten waarin de forensisch artsen en politie kunnen worden opgeleid en biedt aanknopingspunten om technische verbeteringen toe te passen. Dit zal leiden tot beter toxicologisch onderzoek bij overlijdensonderzoeken.”
Naast de technische bevindingen wijst het onderzoek ook op praktische verbeterpunten. Afleesfouten en miscommunicatie bij het doorgeven van testresultaten bleken een belangrijke bron van fouten. Mede op basis van resultaten uit het Erasmus MC zijn tijdens het onderzoek de teststrips voor onder andere fentanyl en oxycodon al aangepast. De resultaten van dit onderzoek zullen worden verwerkt in de e-learning die in 2024 gelanceerd is voor forensisch personeel om het gebruik van de sneltest te verbeteren.
“De sneltest is een waardevol hulpmiddel tijdens overlijdensonderzoek,” aldus prof. dr. Birgit Koch, ziekenhuisapotheker-klinisch farmacoloog. “Door de betrouwbaarheid te verhogen en gebruikers beter te trainen, kan de test effectiever bijdragen aan de opsporing en waarheidsvinding.”
In het onderzoek zijn van 1964 overlijdensonderzoeken gegevens verzameld over onder andere de uitkomsten van de urinesneltest tijdens de schouw en het toxicologische onderzoek op bloed in het laboratorium. Door deze uitkomsten met elkaar te vergelijken is geconcludeerd in welk deel de urinesneltest een goede voorspelling gaf van het bloedonderzoek. Het bloedonderzoek wordt gezien als gouden standaard en zegt iets over de blootstelling van de overledene aan een bepaalde stof in de tijd voor overlijden. Vervolgonderzoek naar factoren die kunnen leiden tot valse uitslagen is in volle gang.
Het onderzoeksrapport wordt gebruikt voor verdere wetenschappelijke publicaties, de ontwikkeling van een praktische factsheet, en is geïntegreerd in onderwijsprogramma’s voor forensisch artsen en politie.
Ook kunt u raadplegen: https://www.politieenwetenschap.nl/