(tekst: Sanne van Wees, beleidsmedewerker GrienLinks)
Het eerste echte debat (op 31 mei 2023) in deze nieuwe Statenperiode ging over het Fries Programma Landelijke Gebied (FPLG). In dit programma moet de provincie opschrijven hoe ze de problematiek op natuur/stikstof, klimaat en water op denkt te gaan lossen. Dit plan moet de provincie op 1 juli inleveren bij het Rijk. Helaas kregen de voorstellen van de groene partijen verre van een meerderheid. Jochem Knol: “Het ‘plan’ komt nu neer op nog meer uitstellen en geen keuzes maken. Diep triest, want de natuur is er slecht aan toe, de aarde warmt heel snel op en jongeren vragen om een goede toekomst. We moeten keuzes maken.” De fractie stemde uiteindelijk – na een zo nu en dan best verhit debat – tégen het plan.
Verhoudingen in de Staten veranderd
De verhoudingen in de Staten zijn duidelijk. BBB (14), CDA (4), JA21 (1), Forum (1) en PVV (3) hebben samen 23 zetels. Dat is al een meerderheid. En dan moet het college nog gevormd worden. De onderhandelingen tussen BBB, CDA, CU en PvdA lopen nog. GrienLinks is niet meer voor een gesprek uitgenodigd. Jochem Knol: “Dat het een spannende periode wordt is duidelijk. De problematiek op water, klimaat en natuur loopt hoog op, maar ook de politieke verhoudingen staan op scherp. We zullen ons tot het uiterste moeten inspannen om onze standpunten zo duidelijk mogelijk naar voren te brengen.”
Debat
In het debat kregen vooral Abel Kooistra (BBB) en Jochem Knol (GL) het aan de stok. De BBB-fractievoorzitter bleef erbij dat eerst gemeten moest worden hoe het er met de natuur voorstaat. Hij haalde een rapport aan van Henri Prins die volgens Kooistra stelt dat ‘de natuur globaal gezien niet op omvallen staat’. Jochem Knol pareerde hem met diverse andere rapporten (ook op VN niveau), waarin staat dat het juist wél slecht gaat met de natuur. Jochem: “Het rapport dat u noemt is inmiddels door collega’s afgekraakt. U kiest wel selectief een rapport uit. En alle andere rapporten waar het natuurbeleid op gebaseerd is, neemt u niet als basis? U stelt dit ter discussie, maar zo kunnen we toch niet verder, er moet duidelijkheid komen”. Helaas werden verschillende moties over dit onderwerp aangenomen (dat er eerst gemeten moet worden hoe de natuur ervoor staat, voordat er plannen naar het Rijk gestuurd kunnen worden).
Een ander belangrijk onderwerp was de onteigening voor de aanleg van natuur. Voor de aanleg van wegen is het al sinds jaar en dag gangbaar om zo nu en dan een huis/stukje land te onteigenen voor de aanleg van die weg. Maar voor de aanleg van natuur ligt het instrument onteigening erg gevoelig. Het CDA zei tijdens het debat dat ‘onteigening nooit een optie mag zijn in dit dossier’. Jochem antwoordde: “Bij het NatuurNetwerk is in deze Staten besloten dat het in het uiterste geval wel ingezet mag worden. Komt u dan op die afspraak terug?” Aebe Aalbers (fractievoorzitter CDA) meldde dat in ieder geval onteigening op basis van Aeriusmodellen niet mogelijk zou mogen zijn. Jochem Knol antwoordde daarop dat er naar zijn weten nog nooit een bedrijf is onteigend met het Aeriusmodel als basis.
De motie die door Forum en PVV werd ingediend: ‘onvoorwaardelijk en blijvend af te zien van het instrument van onteigening onder het FPLG dossier’ werd echter niet aangenomen. De VVD (bij monde van Eric ter Keurs) vroeg GS het instrument nog in de gereedschapskist te houden. Hij zei: ‘We vragen om bezinning. Het is ook liberaal om de overheid te zien als de plek waar belangen afgewogen moeten worden. Vrijheid en bezit zijn belangrijk, maar ook verantwoordelijkheid is belangrijk als keerzijde daarvan’.
De GrienLinks fractie diende drie voorstellen in.
Biologische landbouw stimuleren
Een – samen met PvdD, SP, FNP – om biologische landbouw te stimuleren, boeren te helpen omschakelen en bij het Rijk te vragen aandacht te hebben voor de positie van biologische boeren in het stikstofdossier. Jochem Knol: “Biologische boeren stoten bijna 70% minder stikstof uit dan andere boeren en blijven daardoor ver binnen de normen. Toch worden ook zij ‘gepakt’ door de stikstofregels. Een vreemde zaak.”
Natuurgerichte innovatie
En een voorstel – met PvdD, SP, D66 en FNP – om ook natuurgerichte innovaties te stimuleren in het nog in te richten ‘innovatiefonds’. Jochem Knol: “Boeren zijn erg benadeeld door (technische) innovaties die niet blijken te werken. Wij pleiten dan ook om het fonds ook in te zetten om ook ‘natuurgerichte’ innovaties te stimuleren. Daarbij moeten we niet vergeten dat innovatie het terugdringen van de stikstofemissie maar voor 10-15 % kan helpen, de rest moet toch van de extensivering van de landbouw komen. Maar alle kleine beetjes helpen’.
Welke landbouw kan waar?
Plus, tenslotte, een voorstel ‘ruimtelijke inpassing_ om als provincie duidelijk te maken wat voor soort landbouw in de overgangszones rond Natura 2000 gebieden, veenweidegebieden en NatuurNetwerkgebieden nog toegestaan kan worden en aan welke voorwaarden die moet voldoen.
Abel Kooistra (BBB) vond dit geen goed idee. Hiermee zet men de landbouw onder druk, zo zei hij en meldde dat er veel boeren zelfmoord plegen. Jochem Knol antwoordde: “Ja, precies, dat moeten we juist voorkomen. We weten dat er onduidelijkheid is. Daarom moeten we duidelijk zijn over wat waar wél kan en op welke manier. Want natuurlijk wil GrienLinks boeren helpen! Maar als we doen wat u zegt, namelijk de problemen niet te benoemen, los je niks op en blijft de onzekerheid bestaan. Je moet een keer de keuze maken. Hoe pijnlijk in sommige gevallen ook.’
Stemming
(voor complete stemming en teksten van moties zie Notubiz)
Amendement PvdD GrienLinks SP – uitsluiten onieuwvestiging en uitbreiding intensieve veehouderijen. Niet aangenomen. 6 stemmen voor (PvdD, GL, SP, D66) en 36 tegen.
Motie GrienLinks PvdD, SP, FNP Biologische boeren. Niet aangenomen. 15 stemmen voor (GrienLinks, PvdA, FNP, PvdD, SP, D66) 27 stemmen tegen.
Motie GrienLinks, PvdD, SP, D66, FNP natuurgerichte innovatie ook in innovatiefonds. Niet aangenomen. 18 stemmen voor (GrienLinks, PvdD, SP, D66, FNP, PvdA, PBF, CU) 24 stemmen tegen.
Motie GrienLinks PvdD, SP, D66 ruimtelijke inpassing. Niet aangenomen. 6 stemmen voor (GrienLinks, PvdD, SP, D66) 36 stemmen tegen.
Motie FNP GrienLinks innovaasje stimulearje. Niet aangenomen. 16 stemmen voor (FNP, GrienLinks, PvdD, SP, D66, PBF, PvdA) 26 stemmen tegen (BBB, CDA, CU, VVD, Forum, JA21, PVV).
Motie BBB Forum Natuurdoelanalyses eerst compleet en dan pas inleveren. Aangenomen. 22 stemmen voor (BBB, CDA, PVV, JA21, Forum) en 20 stemmen tegen (PvdA, GrienLinks, PvdD, SP, D66, VVD, CU, FNP, PBF).
Motie CU CDA BBB Forum JA21 inzage in natuurdoelanalyses en daarna pas inleveren. Aangenomen. 27 stemmen voor (BBB, CU, CDA, Forum, JA 21, VVD, PBF, PVV) 15 stemmen tegen (GrienLinks, PvdD, SP, D66, PvdA, FNP)
Motie Forum PVV Bepalen optimale stand natuur. Aangenomen. 23 stemmen voor (Forum, PVV, BBB, CDA, JA 21, PBF) en 19 stemmen tegen (PvdA, GrienLinks, PvdD, SP, D66, FNP, CU)
Motie Forum PVV Geen onteigening binnen FPLG. Niet aangenomen. 18 stemmen voor (Forum, PVV, BBB, JA21) en 24 stemmen tegen (PvdA, GrienLinks, PvdD, SP, D66, FNP, CU, VVD, PBF, CDA).
MOtie JA21 CDA BBB VVD Budgetten ontschotten. Aangenomen. 29 stemmen voor (JA21, CDA, BBB, VVD, Forum, CU, FNP) en 13 tegen (PvdA, GrienLinks, PvdD, SP, D66, PVV).
Motie Forum PVV JA21 Geen grondbank met als oogmerk collectivisering van de grond. Aangenomen (deze diende Forum in nadat de FNP een toezegging had gekregen voor een motie voor een grondbank).
Motie aangepast PvdA planfinanciering (ivm doelen gebiedsprocessen). Aangenomen.
Raadpleegt u ook: https://www.grienlinks.nl/2023/06/01/debat-over-natuur-klimaat-waterproblematiek-fplg/