Het is maandag, tweede paasdag 1944, nu 80 jaar geleden. Die dag zal het grote katholieke gezin van Taco Nota en Christina Negerman uit Bolsward met 17 kinderen voor altijd doen herinneren aan wat zich afspeelde in café-restaurant Het Park (in de volksmond het Natte Park) aan de Snekerstraat, tegenover het tramstation. Wiebrandus is het dertiende kind binnen dat gezin. Het gezin was in Bolsward zeer bekend. Sjoerd werd straatmaker en zat in stelling Wons toen de Duitsers binnenvielen. Ook Johannes werd als straatveger een bekende Bolswarder. Herman (‘koppie’) was alom bekend als fanatiek kaatser.
Die zondagochtend had Wiebrandus, samen met zijn broer Theo en de jongens Johannes Adema, Cornelis van der Meulen, Geert Drakels en Nelis van Wieren, een wandeling gemaakt door wat in de oorlogsjaren het Stadspark was geheten (Julianapark was een door de Duitsers niet toegestane naam). Dat deden ze regelmatig. Het waren sportieve jongens, lid van een voetbalvereniging (meest C.A.B.) en ‘s zomers vaak op het kaatsveld te vinden.
Er nadert een motor met zijspan, met twee Duitse soldaten. Dezen kwamen bij een bekende Bolswarder familie vandaan in de Pater Brugmanstraat, waar ze contact hadden met de twee meisjes van het gezin. De jongens werden zenuwachtig, want enkelen van hen werden gezocht door de Duitsers. Deze beide soldaten waren gelegerd in Harlingen en hadden tot taak onderduikers op te sporen. En dat was bij de jongens bekend. Ze dachten er goed aan te doen snel het café binnen te gaan en af te wachten tot de Duitsers verdwenen waren, om daarna naar huis te gaan.
Achter in de zaak staat Sybrandus (Bram) Oosterbaan (1931 – 2022), zoon van de eigenaar. Hij herinnert zich later nog precies wat er gebeurde.
‘Ik stond achter in de zaal, bij de deur naar de tuin. Binnen zaten, zoals gebruikelijk op zondag, veel jongens te kaarten, of ze waren aan het biljarten. De voordeur ging open en daar kwam een aantal jongens binnen. Na een tijdje kwamen ook twee Duitse soldaten binnen. De jongens die net waren binnengekomen, vluchtten langs mij heen de tuin in. Hadden ze dat maar niet gedaan! Ze schoten Wiebrand neer als een hond!’
Bij binnenkomst van de Duitsers snelden de jongens naar de tuin achter het café. Die werd begrensd door een schutting. De jongens probeerden deze schutting over te komen. Een van de jongens was binnen blijven zitten. Hij riep tegen de Duitsers dat hij lid van de NSB was… Adema, Drakels en Van Wieren zijn al snel over de schutting heen. Wanneer Theo op de schutting zit en Wiebrandus probeert deze te beklimmen, staan de soldaten al in de tuin. Hoewel een van de Duitsers schreeuwt om niet te schieten, haalt de ander wel de trekker over en schiet enkele malen. Al dodelijk getroffen, lukt het Wiebrand nog de schutting over te komen en belandt in de tuin van de familie Bokma, grenzend aan die van de boerderij Landlust. Even later zal hij overlijden in de armen van een toegesnelde politieagent, Arjen van der Hauw. Buurtkinderen kijken toe… Theo zal via dokter Ten Cate vervoerd worden naar het ziekenhuis in Sneek. Hij zal nooit meer de oude worden.
Hoofdagent van politie Arjen van der Hauw maakt in zijn dagboeken ook aantekeningen over deze afschuwelijke Duitse handeling. Hij schrijft, en ik citeer met weglating van de naam van de familie in de Pater Brugmanstraat:
‘… 2e Paaschdag 1944 werd Bolsward in rouw gedompeld door het neerschieten van twee 20 jarige jongens uit het gezin van Taco Nota. Door het schandalig optreden van een ander gezin, werd dit gezin zoo zwaar beproefd. De weduwe van (…) wondende aan de Pater Brugmanstraat had een paar dochters die met Duitsche soldaten gingen. Twee soldaten uit Harlingen kwamen daar vrij geregeld met een motor rijwiel met zijspan. Soms laat in de nacht gingen ze daar weg. Ook deze 2e Paaschdag ‘s morgens reeds om 9 uur waren deze kerels bij vrouw (…).
….
Doordat zij die meisjes in Bolsward hadden trok dit hun en ze reden daar dadelijk heen. Zij zochten niet naar onderduikers, maar als zij dan hun tijd bij die meisjes en die vrouw hadden doorgebracht moesten ze toch nog wel wat doen en zochten ze Bolsward af om onderduikers in de hoop er een te vinden. Dien morgen even voor elf uur kwamen ze bij wed (…) vandaan. Ze reden met hun motor zijspan door de stad naar het tramstation. In het cafe het Park zaten dien morgen een 20 tal jonge mannen, alle doodsbang voor die moffen. Plotseling komen zij het cafe binnen en de jongens vluchten achter de deur uit, vliegen als het ware over de schutting in de tuinen. Daar schieten de moffen. De jongste zoon van Nota krijgt eenige kogels door den buik en lever en lag weken in het ziekenhuis te Sneek en herstelde.
De oudere jongen, een flinke lange jonge vent en sportman (kaatser) werd in de tuin van het huis van Bokma vlak naast Landlust neergeschoten. Ik heb er bij gezeten totdat hij daar stierf. Dokter ten Cate nog even zien en de moffen renden snel weg, de helden. Dus sneuvelde deze jongen op 2e Paaschdag.’
© Willem Haanstra
Geraadpleegde bronnen:
Familie Nota;
Dagboeken Arje van der Hauw;
Bram Oosterbaan;
Diverse archieven.