Door Bert van den Braak op Parlement.com
Bij een demissionair kabinet stokt het parlementaire stelsel.
Het controversieel verklaren van wetgeving werd lang gemotiveerd met de stelling: ‘laat nu eerst de kiezers spreken’. Wetsvoorstellen die ‘omstreden’ waren, konden beter blijven liggen tot na de verkiezingen. Dat is echter niet de belangrijkste reden. In het normaal functionerende parlementaire stelsel kan een kabinet (of minister) dreigen met crisis (‘onaanvaardbaar verklaren’) als een onwelgevallig amendement wordt aangenomen of een wetsvoorstel dreigt te worden verworpen. De Kamer kan op haar beurt dreigen met een motie van wantrouwen als het kabinet tegen de wens van een meerderheid ingaat. Bij een demissionair kabinet ontbreken beide mogelijkheden.
Er is geen oplossing voor een eventueel conflict. In de vertrouwensvraag zit de crux van het controversieel verklaren. Kamers (in het bijzonder de Tweede Kamer) moeten daarom een (nieuw) conflict met het demissionaire kabinet zien te voorkomen. Toen in 2007 een conflict tussen de demissionaire minister Verdonk i en een Kamermeerderheid dreigde te ontstaan over een amendement (op een wijziging van de Wet op het Nederlanderschap) leidde dit bijvoorbeeld (bijna) tot een impasse.1)
Het begrip ‘omstreden’ werd lang uitgelegd als: een aanzienlijke minderheid is mogelijk tegen. Lange formaties en periodes zonder volwaardig kabinet zorgden voor een iets andere uitleg. Er werd minder controversieel verklaard. In november 2002, na de val van het kabinet-Balkenende I i, werd al tijdens een interpellatie-Lycklama a Nijeholt i/De Boer i (PvdA/GroenLinks) gedebatteerd over de uitleg die demissionair premier Balkenende i gaf aan het begrip ‘controversieel’. De interpellanten vonden dat te weinig terughoudendheid werd betracht. De premier deed in hun ogen te veel een beroep op het ‘landsbelang’. Was hij zich er wel van bewust dat zijn kabinet niet langer over een democratisch mandaat beschikte?
Leest u verder via: https://www.parlement.com/id/vmonbktw0olm/controversieel_is_niet_zonder_reden