De kogel is door de kerk: Poiesz in Koudum mag verhuizen van de Hoofdstraat naar de Tjalke van der Walstraat. Op een terrein waarop – volgens het ooit door de gemeenteraad goed gekeurde bestemmingsplan – geen… ik herhaal: geen supermarkt mag komen.
Ik acht de Poiesz zo professioneel, dat ze hebben uitgezocht wat de kansen waren om daar tóch een supermarkt te kunnen bouwen voordat ze het aankochten. Dat moet ongeveer zo gegaan zijn.
“Ha Bauke, met Piet…Piet Smit van de Poiesz. Zeg luister eens. Ik hoor dat de eigenaar van Fleurig Buiten in Koudum zijn grond te koop gaat zetten. Ik zou dat een schitterende plek vinden om een supermarkt te bouwen. Ongeveer zoiets als in Akkrum, Workum en zo. De bouwtekeningen liggen als het ware al in de la. Dus daar hoeven we niet zo veel geld meer aan te besteden. Ik blijf een kruidenier, hè. Ha!ha! Zo’n nieuw pand is voor mij veel efficiënter. En dus kan ik er meer winst maken dan nu het geval is in Koudum. Echter één probleempje: er mag op dat terrein geen supermarkt komen volgens het bestemmingsplan. Maar daar kunnen we toch wel een mouw aanpassen, Bauke?”
Waarop CDA-wethouder Bauke Dam gezegd zal hebben: “Ach Piet, voor jou doe ik alles. Dat weet je. Koop die grond maar en ga het de omwonenden ook maar gelijk vertellen.”
En zo geschiede begin 2022.
Piet Smit was verbaasd – zo niet verbolgen over het feit dat het nieuws al zo snel bekend werd in Koudum. Hij had de brieven keurig gericht aan de omwonenden van het beoogde terrein. En zij hadden het meteen op Facebookpagina Koudum gezet. Schande! Nou ja, niet helemaal: er waren best een aantal positieve likes vanuit Koudum.
Maar er was ook een groep, die door dacht op de gevolgen van de sluiting van de Poiesz in de Hoofdstraat. Een supermarkt is een publiekstrekker, waar andere winkels van profiteren. Denk aan de slager, boekhandel, groenteboer, koffiehuis, bakker en cafetaria. Zeker toeristen, die even naar de enige supermarkt gaan in het dorp, zien dat soort andere winkels. En doen er impulsaankopen. Haal zo’n publiekstrekker uit de omgeving weg en het heeft negatieve invloed op dat soort winkels. Dat zeg ik niet. Het blijkt uit allerlei onderzoeken.
Toen ‘Koudum’ zich er tegen ging verzetten (met name via een Werkgroep die bemensd werd door mensen uit Ondernemersvereniging Koudum en Dorpsbelangen; toch geen onbelangrijke spelers) schrok Bauke Dam een beetje terug. Zeker toen de dorpelingen ook nog 2500 handtekeningen tegen de verhuizing aanboden aan de burgemeester.
Een adviesbureau kreeg de opdracht een onderzoek in te stellen. Bij dat soort onderzoeken is de onderzoeksvraag heel belangrijk. En de vraag was niet: “Heeft Koudum behoefte aan een grotere supermarkt? Wat vindt de bevolking?” Nee, er werd gevraagd te onderzoeken of het noodzakelijk was dat de Poiesz zou verhuizen. En daarvoor legde het adviesbureau zijn oor te luisteren bij…juist ja: de Poiesz. En ja hoor: er kwamen argumenten op tafel waaruit het adviesbureau constateerde dat de verhuizing noodzakelijk was. Goh! Wat een verrassing.
De Werkgroep maakte vervolgens (in mijn ogen en achteraf gezien) vanuit haar positie één fout. Zij accepteerde het gegeven dat de huidige Poiesz te klein zou zijn voor Koudum. En ging vervolgens alternatieven bedenken op de huidige plek. Waarbij een genoemde ‘rollerbaan’ van de parkeerplaats naar de ingang van de winkel een soort rol ging spelen alsof er een kabelbaan zou moeten worden aangelegd. En wat een aantal mensen wat ‘overdone’ vond.
Poiesz hield zijn poot stijf en weigerde om te investeren op de huidige locatie. Dus ontstond er een patstelling en weer moest Piet Smit bellen met Bauke Dam. Hij liet een boodschap achter in Dam’s voice-mail.
“Ha Bauke, Ik ben het een beetje zat met Koudum. Ik wil nu wel eens hom of kuit. Er moet toch een methode te vinden zijn om de gemeenteraad zo veel mogelijk buiten spel te zetten?”
Niet veel later belde Bauke Dam dan ook terug en vertelde (ingefluisterd door de ambtenaren): “We kunnen aan de raad een zogenaamde ‘planologische instemming (in verband met verhuizing van de Poiesz in Koudum)’ voorleggen. Let op wat ik zeg! Als de gemeenteraad daarmee akkoord gaat dan staat het nog steeds niet vast dat jullie mogen verhuizen. Maar dan is het wel zo dat de gemeenteraad niets meer te zeggen heeft. Wij als B&W kunnen dan doen wat we willen.”
“Dat klinkt mooi” zei Piet. “Want jij en de rest van het college gaan me vast en zeker groen licht geven, toch? Kunnen wij nog iets doen om de raadsleden te masseren. Zodat ze hiermee akkoord gaan?”
“Nou” antwoordde Bauke ”We moeten het gaan bespreken in een Raadscommissie. Daar zullen ongetwijfeld insprekers zijn vanuit Koudum. Maar jij kan natuurlijk ook inspreken. En ik maak me sterk dat jullie afdeling ‘communicatie’ wel een leuke brochure kan maken?”
“Zeker Bauke, zo gaan we het doen. Kun jij nog iets met de coalitiepartijen? Het CDA dat vertrouw ik je wel toe. Maar PvdA en FNP?”
“Reken maar dat we die van tevoren bewerken. Kan zijn dat Marijke Roskam van de PvdA nog even dwars gaat liggen in de commissievergadering. Maar die krijgen we ook wel mee.”
En zo geschiede in mei 2024.
Er waren drie insprekers vanuit Koudum. Piet Smit mocht ook nog wat zeggen, maar hield maar een kort woordje. Meesmuilend als een kind dat niet krijgt wat hij wil liet hij de raadsleden merken dat hij zich ‘gegijzeld’ voelde. Op de vraag van Nieuw Sociaal, wat er met de huidige Poiesz zou gebeuren als hij géén toestemming voor de verhuizing zou krijgen, antwoordde hij letterlijk: “Wij gaan geen nieuwe supermarkt bouwen op de bestaande locatie; als we niet verplaatsen zullen we de bestaande vestiging richting 2030 omkleuren en we doen ons best om de winkel er iedere dag top bij te laten staan”.
Maar dat was niet nodig. De meerderheid van de raad ging akkoord en Piet en Bauke konden het glas heffen. Het officiële vergunningentraject kon ingezet worden. En ach, die bezwaren en ‘zienswijzen’ vanuit Koudum zouden wel weerlegd worden. De ambtenaren hadden de opdracht om alleen naar het belang van Poiesz te kijken. Het belang van andere ondernemers en leefbaarheid van het dorp was ondergeschikt.
En zo geschiede in 2025.
Wat als….
Wat zou er nou gebeurd zijn als de gemeente in 2022 tegen Poiesz zou hebben gezegd: “Sorry, maar op dat terrein mag geen supermarkt gebouwd worden. Dus dat feest gaat niet door.”
Dan was er geen enkele Koudumer die zou hebben gezegd: “Jemig! Wat hebben wij toch een kleine supermarkt.” Immers van een supermarkt van deze grootte gaat menig dorp of wijk van 2700 inwoners watertanden. Zeker voor de dagelijkse boodschappen. En – als ik de volle karretjes vaak zie – ook voor een langere periode. Zij die goedkoper willen – Poiesz is een van de duurdere supermarkten – gaan hoe dan ook toch wel naar de Aldi of Lidle in de omgeving. Voor hen maakt een grotere Poiesz geen verschil.
Als gezegd zou zijn dat er geen supermarkt aan de Tjalke van der Walstraat zou mogen komen zou op het stuk grond mooi een woonwijkje voor 1- en 2 persoonshuishoudens hebben kunnen ontstaan, waar in Koudum grote behoefte aan is.
En als dus gezegd zou zijn dat de Poiesz niet zou mogen verhuizen dan zouden de toeristen, die een bezoekje brengen aan de enige supermarkt in het dorp, nog steeds zicht hebben op de andere winkels in de Hoofdstraat en in die winkels impulsaankopen doen.
Dus: ‘Wat als…..’ of – zoals sommigen zeggen: ‘Wat as’ … Maar ja, dat wordt meestal gevolgd door: ‘as is verbrande turf’. Want we zullen het nooit weten. Het is immers heel anders verlopen……
De gemeente is in ieder geval schatplichtig aan Koudum. Zij zal ervoor moeten zorgen dat de Hoofdstraat het warme hart blijft van Koudum, tot nu toe het Warme Hart van Súdwest Fryslân!
Rob Goedhart
P.S. In bovenstaand artikel heb ik een aantal dingen verzonnen (fictie). Maar het is gebaseerd op datgene wat werkelijk is gebeurd.