Door Bert van den Braak op Parlement.com
Is versplintering het echte probleem van de politieke crisis?
Dat de Nederlandse politiek zich in een crisis bevindt moge duidelijk zijn: lastige formaties, langdurige perioden met een demissionair kabinet en onvoldoende resultaten. Versplintering kun je dan als een belangrijke oorzaak zien. Dat er daarom wordt nagedacht over ons kiesstelsel is begrijpelijk. Vraag is echter of daar het probleem zit en of bijvoorbeeld verhoging van de kiesdrempel echt uitkomst biedt.
In de jaren zestig van de vorige eeuw werd nagedacht over zodanige verandering in het kiesstelsel dat kiezers zich konden uitspreken over de machtsvraag. D’66 en later PvdA en PPR streefden naar een tweedeling in de politiek door blokvorming en verhoging van de kiesdrempel door een beperkt districtenstelsel. Kiezers dienden te kunnen kiezen tussen links en rechts, zelfs met bijbehorende keuze van de kabinetsformateur. Een ‘falend’ kabinet kon door de kiezers worden afgerekend, waarna de ‘uitdager’ het bewind kon overnemen.
Blokvorming was er alleen tussen 1971 en 1977 ter linkerzijde. Aan de dominante middenpositie van het CDA, waartegen de bezwaren zich primair richten, kwam pas in 1994 een (voorlopig) einde. De verlangde staatkundige vernieuwing kreeg nooit een meerderheid. En in 2017 sneuvelde de mogelijkheid tot lijstverbinding, die blokvorming had moeten bevorderen.
Het spectrum van de Nederlandse politiek veranderde sinds 2000 drastisch met de komst of groei van nieuwe partijen, zoals SP, LPF, PVV, 50PLUS, PvdD, FVD, NSC en JA21. Hoewel er programmatisch soms geestverwantschap is tussen partijen (zoals tussen PVV en JA21), natuurlijke bondgenootschappen zijn niet ontstaan en partijen zijn meer dan ooit vooral concurrenten. De bredere keuze leidde tot versplintering. Bij verkiezingen, zelfs kort na elkaar, zijn er meestal grote verschuivingen te zien.
Leest u verder via: https://www.parlement.com/column/202512/verhoging-kiesdrempel-als-gedroomde-oplossing