De sterke politieke positie van de VVD is te danken aan de stemmen van de tweeverdieners. Hardwerkende stellen met twee banen, gebruik maken van kinderopvang, in bezit zijn van twee auto’s en een koophuis. Ze beschikken over een welvarende positie en willen die behouden: een kolfje naar de hand van VVD-leider Rutte.
Samen met het wegvallen van de verzuilde kaders in onze samenleving, kwamen begrippen als gemeenschapszin, solidariteit en collectieve verantwoordelijkheid minder vaak voor in het politieke debat en het maatschappelijk verkeer. Gebruik van termen als individualisme, zelfontplooiing en persoonlijke verantwoordelijkheid namen toe: vocabulaire van het politiek liberalisme passend bij VVD en D66. En het jargon van nieuwe opkomende generaties die opgroeiden in voorspoed en waarvoor een goede opleiding een vanzelfsprekende zaak was.
Sinds 2010 is Mark Rutte als premier de spreekbuis van het politieke liberalisme. Maar dat is een behoorlijk formele uitlating, want Rutte’s optreden wordt eerder gekenmerkt door opportunisme en pragmatisme. Rutte wil gewoon regeren en kent het politieke machtsspel als geen ander; het – van oudsher – liberale gedachtengoed van zijn partij speelt daarbij een secundaire rol. Martin Sommer, politiek commentator, van de Volkskrant schrijft op 27 januari 2023: Eigenlijk is er geen hangijzer waarover Rutte zijn standpunt niet diametraal heeft herzien.
Onder toeziend oog van Diederik Samsom en Lodewijk Asscher stapte de PvdA in Rutte 2. De sociaaldemocraten werden voor deze kabinetsdeelname in 2017 genadeloos afgestraft. De PvdA viel terug van 38 naar 9 zetels. De grootste afstraffing in de Nederlandse politieke geschiedenis ooit. Het CDA kalft flink af onder Rutte 4. Met de uitslag van de aanstaande Statenverkiezingen transformeert het CDA in nagenoeg een splinterpartij. Kortom: VVD-leider Rutte krijgt zijn politieke bondgenoten in de verkiezingscarrousel klein. Een knap staaltje politiek vakwerk.
Jammer genoeg heeft Rutte van zijn partij een saaie club gemaakt zonder debat. De VVD van Mark Rutte is discipline binnenshuis en buigzaamheid naar buiten, schrijft Sommer. Ook haalt hij terecht aan dat bij Rutte bezieling ontbreekt, een eigenschap waar de vroegere PvdA-leider Joop den Uyl wel om bekend stond.
De VVD blijft na de Statenverkiezingen van 15 maart de grootste partij door de stemmen van de tweeverdieners. Deze welvarende groep is overeenkomend met de politieke identiteit van Rutte, niet ideologisch getint en evenmin maatschappijkritisch ingesteld. En er bestaat nauwelijks interesse voor provinciale aangelegenheden.
Vanwege een goed opgebouwde maatschappelijke positie blijven tweeverdieners VVD stemmen. En dat is hun goed recht.
Wiebe Dooper
Geraadpleegde bron
de Volkskrant, 27 januari 2023