Evenredigheid is de ziel van het politieke bedrijf.
Door J.Th.J. van den Berg op Parlement.com
Als je namens vier grote en diep verdeelde bevolkingsgroepen het land moet regeren, is de verleiding groot om zo min mogelijk te kiezen, want daar komt toch maar gedonder van. Waar mogelijk, is het beter te delen: ieder een part van de koek naar zijn maat. In het tijdperk van de Verzuiling, zoals beschreven door Arend Lijphart in zijn klassieker over de Nederlandse politiek1, gold als een van de regels van het spel dan ook verdeling naar evenredigheid.
Nederland was daarin niet uniek: in Oostenrijk heerste na de Tweede Wereldoorlog de ‘Proporzdemokratie’. Dat is een stelsel waarbij wat verdeeld kan worden naar evenredigheid (Proporz) wordt verdeeld; iets dergelijks gold al veel langer voor Zwitserland. Bij sterke verdeeldheid ligt zulk een spelregel als methode van bestuur voordehand. Je ziet het in gemeenten met een aantal dorpskernen binnen de grenzen: daar wordt ook meer gedeeld (parkjes, speeltuinen, zwembaden) dan gekozen, zelfs als het laatste beter zou zijn.
Niet toevallig viel de pacificatie van het onderwijs in 1917 samen met, naast algemeen kiesrecht, een kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging. Het was van belang de omvang van de politieke partijen zo exact mogelijk te kennen. Dankzij de precisie die daarin door premier Cort van der Linden was aangebracht, leidde dat aanvankelijk tot totale versnippering met een reeks partijtjes met één zetel. Daar werd later enige correctie in aangebracht, totdat in 1933 de kiesdrempel gelijk werd gesteld aan het behalen van de kiesdeler. Zo is het sedertdien gebleven2.
Leest u verder via: https://www.parlement.com/column/202512/verdeling-naar-evenredigheid