Laten we, voordat we het licht laten schijnen op de laatste tien burgemeesters van de eeuwenoude gemeente Bolsward, aandacht besteden aan de plaats waar de vergaderingen plaatsvonden.
De, meest maandelijkse, vergaderingen van de gemeenteraad van Bolsward vonden plaats in de nu ruim 400 jaar oude raadzaal van het stadhuis, waar trouwens ook duizenden huwelijken werden gesloten en speciale bijeenkomsten plaatsvonden. Talloze burgemeesters hebben daar vergaderingen van de vroedschap, dan wel van de gemeenteraad, geleid. Ik wil daar enige enige aandacht voor vragen door de laatste tien, die van 1921 tot 2011 het bestuur van de gemeente Bolsward in vergadering voorzaten, te belichten: van Sjerp Praamsma tot en met Willemien Vroegindeweij. Over sommige burgemeesters zou een lijvige biografie te schrijven zijn, van andere is weinig opvallends bekend.
Uiterst links het toegangsportaal van de hand van Jacob Gysberts (vader van Gysbert Japix), overigens zeker niet de ontwerper van het stadhuis. Uiterst rechts zien we de schouw waarvan de zandstenen draagfiguren, David (met harp) en Saul, waarschijnlijk van de hand van Hans Lourens Schuyneman. Het houtsnijwerk boven de schouw is van Jacob Gysberts. Er is een Hollandse inscriptie aangebracht en een in het Latijn.
Voor de schouw stond de stoel van de voorzitter van de gemeenteraad, de burgemeester, geflankeerd door die van de gemeentesecretaris met aan de andere zijde een wethouder. De andere wethouder zat naast de secretaris, waarna nog plaatsen aan de uiteinden voor raadsleden. De andere raadsleden zaten, per fractie, verder verdeeld over de zaal, ook vooraan op de foto stonden stoelen.
Bolsward kende sinds jaar en dag dertien gekozen raadsleden, inclusief twee wethouders. Verder hadden de notulist en mediavertegenwoordigers vaste plaatsen. Links achterin konden op rieten stoelen bezoekers plaatsnemen tijdens de openbare bijeenkomsten. Tegen de achterwand links op de foto stond een bank. De vergaderingen werden de laatste decennia ook via de radio uitgezonden. Ze vonden meest plaats op de dinsdagavond.
Onder de stevige draagbalken (de moerbalken) zijn aan de uiteinden fraaie consoles (draagstenen) geplaatst, vijf aan de zuidzijde (hier te zien) en vier aan de noordkant van de zaal, voorstellende de negen deugden. Daarnaast vonden de collegevergaderingen meest plaats in de burgemeesterskamer, voorheen ook gebruikt als vergaderlocatie voor de vroedschap, het toenmalige stadsbestuur.
Het is sinds 1824 dat een gemeente één burgemeester telt. Voorheen liep dat aantal soms op tot vier. Het is sinds kort dat ook een vrouw deze positie mag besteden, 1946. Daarvan maakten overigens de eerste jaren weinig vrouwen gebruik.
De burgemeester is in de gemeente waar hij of zij door de Kroon benoemd is, de voorzitter van de gemeenteraad en ook van het dagelijks bestuur daarvan, het college van burgemeester en wethouders. Daarnaast kent een burgemeester ook persoonlijke bevoegdheden, met name op het gebied van de openbare orde en veiligheid in de gemeente. Waar veel mensen bijeen zijn, in openbare gebouwen, de horeca of op andere openbare bijeenkomsten, heeft de burgemeester daar toezicht op. Bij noodgevallen in de gemeente kan de burgemeester noodbevelen en -verordeningen geven en opstellen. Ook geldt het opperbevel bij het actief zijn van de brandweer. Tenslotte vertegenwoordigt de burgemeester ‘in en buiten rechte’ de gemeente tijdens een rechtszaak of als ondertekenaar van gemeentelijke brieven.
Al deze taken van de burgemeester staan beschreven in de Gemeentewet van 1851.
De tien hier genoemde burgemeesters waren allen afkomstig uit politieke partijen die een conventioneel uitgangspunt hadden of hebben. Het waren Praamsma, Anti-Revolutionaire Partij (ARP), De Jong, Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP), Van Tuinen, (ARP), Bruinsma, (Katholieke Volkspartij, KVP), Geukers, (KVP), Mulder, (KVP, (Christen-Democratisch Appèl, CDA), Elzenga, (CDA), Schuilenga, (CDA), Koopmans, (CDA) en Vroegindeweij, (CDA). Andere partijen kenden nooit het burgemeesterschap van Bolsward. Verder dan een loco-burgemeesterschap kwamen ze niet.
Van deze tien waren in 2005, bij de ‘viering’ van het in 1455 vastgelegde stadsrecht, vijf aanwezig op de herdenkingsbijeenkomst in De Doele: Geukers, Elzenga, Schuilenga, Koopmans en Vroegindeweij.
© Willem Haanstra