Dirk van der Meer presenteerde en bewerkte bijgaande foto van het Zuidend, daterend uit circa 1915. Deze straat of buurt in Sneek maakte in 1893 deel uit van een onderzoek naar ‘den toestand van arbeiderswoningen’, waarover verslag werd gedaan in Socialisten in soorten, een brochure van mr. P. J. Troelstra uit 1893.
De brochure werd grotendeels gewijd aan de zaak-Poutsma onder de subtitel ‘Moderne Ketters en hoe zij worden vervolgd’. Hessel Poutsma was in Sneek, uitgever van De Nieuwe Tijd, en werd in 1893 gearresteerd vanwege ‘opruiing’. Troelstra nam de verdediging van Poutsma op zich, maar desondanks ging hij de cel in.
Terug naar het onderzoek uit 1893 aan het Zuidend, waar het zogenaamd Zok zich bevond, een woongelegenheid van de armvoogdij. Het wonen daar was allesbehalve een pretje.
Wij durven het schande noemen van een Stadsbestuur, dat ‘t aandurft, om in zulk een ellendig krot nog menschen te laten wonen.
De kinderen dier ellendigen hebben niet eens een bos stroo, om ‘s nachts op te rusten. Ouders en kinderen slapen daar naast elkander in een bak, of op den grond, zonder eenig dek. met de naderende koude zijn de ongelukkkigen niet eens in staat hun akelig verblijf, dat nog minder is dan menig varkenshok, te verwarmen, al hadden ze brandstof, want stookplaatsen ontbreken in de ‘Zok’.
Uiteraard woonden er mensen in krotten en dus in droevige omstandigheden. Maar Troelstra liet, vrijwel zeker, dit onderzoek verrichten om druk uit te oefenen ten aanzien van de zaak-Poutsma. De citaten dienen in die context te worden gelezen.
Wiebe Dooper
Geraadpleegde bron
J.J. Kalma en G. Nijssen. Socialisten in soorten … een brochure van Mr. P.J. Troelstra uit 1893. Leeuwarden, 1977.