Door Politie en Wetenschap
Een video-observatiestudie naar de samenwerking tussen stewards en politie tijdens het de-escaleren van conflicten op straat’ (2025). M. van Dalen, P. Ejbye-Ernst, J. Thomas, M. van Bruchem, L. Suonperä Liebst, M. Rosenkrantz Lindegaard Politiekunde 129
Samenvatting
Politieagenten zijn niet de enige die ingrijpen in publieke conflicten. Burgers en stewards doen dat ook: vooral vóórdat de politie ter plaatse is, grijpen zij – ook fysiek – in. Burgers en stewards zijn dus belangrijk voor de de-escalatie van conflicten in de afwezigheid van politie. Op het moment dat de politie aankomt verandert de rol van stewards. In plaats van actief in te grijpen in het conflict richten ze zich op het rustig houden van de menigte en het afschermen van de situatie, waardoor de politie op een veilige manier haar werk kan doen. Dit laat nieuw onderzoek van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) en de Universiteit van Amsterdam zien aan de hand van CCTV (video) opnames van vechtpartijen en ruzies op straat.
Handhavingstaken worden in Nederland uitgevoerd door veel verschillende beroepen, die in verschillende mate geweld en wapens mogen gebruiken tijdens hun werk. Dit onderzoek brengt het gedrag, de samenwerking en de effectiviteit van de inzet van politieagenten en stewards in kaart aan de hand van de systematische analyse van CCTV opnames van conflicten in de publieke ruimtes van Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, en Eindhoven.
Het gedrag van stewards blijkt af te hangen van of zij alleen of samen met de politie handelen. Met name bij afwezigheid van de politie zien we dat stewards – hoewel zij een dienstverlenende rol hebben en eigenlijk niet fysiek mogen ingrijpen in conflicten – dit in de praktijk soms toch doen wanneer de situatie erom vraagt. Wanneer stewards en politieagenten samen optreden tijdens conflicten nemen de stewards juist meer ondersteunende taken op zich, terwijl agenten de actieve interventies uitvoeren. Verder blijkt dat de effectiviteit van de politie-interventie niet afhangt van de aanwezigheid van de stewards: de politie weet de meeste conflicten effectief te de-escaleren, ook zonder de stewards.
In de praktijk zien we echter de toegevoegde waarde van de ondersteunende rol van de stewards; door zich te richten op de menigte en de situatie af te schermen kunnen zij de politie assisteren in haar werk. Het blijft echter de vraag hoe realistisch het is om van stewards te verwachten dat zij niet ingrijpen tijdens acute nood, en hoe zij beter kunnen worden voorbereid op de realiteit van hun werk.