Door Rob Goedhart
Als je als burger iets wil – bijvoorbeeld iets bouwen – dan ben je gebonden aan allerlei regels. Logisch. We wonen als Nederlanders zo dicht op elkaar dat we het wel een beetje naar ieders zin moeten maken.
Sinds 1 januari 2024 is een nieuwe Omgevingswet in werking getreden. Naar de geest van de wet een geweldige mogelijkheid om burgers een keer niet te veel aan het lijntje te houden. Want het ingesleten: “jij mag dat niet, tenzij…”(een heleboel voorwaarden) moest worden omgezet naar: “jij mag dat, mits….” Met de idee dat de overheden open zouden staan voor ideeën en plannen van de burgers en die met enige empathie en meedenken zouden benaderen.
De wet zou al veel eerder ingegaan kunnen zijn, maar de nationale overheid, de provincies en de gemeenten wilden niet zomaar in een onzeker moeras stappen en dus mochten zij eerst invullen wat er achter “jij mag dat, mits…” moest komen te staan. In die periode was ik beleidsadviseur van een Statenlid en met grote verbazing zag ik wat er gebeurde. De voorwaarden en regels achter de “mits…” werden grotendeels zo ingevuld dat er eigenlijk geen verschil meer was met het “jij mag dat niet, tenzij…”-principe…….
Ambtenaren Ruimtelijke Ordening
Het zijn meestal ambtenaren, die moeten oordelen of een plan wel of niet uitgevoerd zou kunnen worden. Bij een houding van “jij mag dat niet, tenzij…” kunnen zij eenvoudig aan het langste eind trekken. Want voldoet de burger niet aan de voorwaarden dan gaat het plan niet door. En als een plan niet door gaat, dan heb je ook geen gedoe achteraf. Wel zo relaxed voor die ambtenaren.
Maar ze houden op die manier wel allerlei aardige initiatieven tegen, waar burgers veel plezier van zouden kunnen hebben. Mede als blijkt – moet volgens de nieuwe wet – dat de planindiener vooraf met de ‘omgeving’ overlegt over wat hij of zij van plan is en kan laten zien dat er draagvlak voor is. Althans: niet te veel verzet.
Zo ken ik een paar plannen, die ik best aardig vind in de betreffende omgeving. Maar ik hoor ook steeds geluiden dat men het er ‘bij de gemeente (Súdwest Fryslân) niet doorheen krijgt’. En wat blijkt dan: de ambtenaren van RO (Ruimtelijke Ordening) hebben nog steeds volop de muts op van “jij mag dat niet” en voor de “tenzij” stellen zij rare eisen, gebaseerd op wonderlijke aannames.
Waar ik het over heb – ik geef hierover bewust even geen specifieke informatie – speelt zich af in de hoeken van de immens grote gemeente Súdwest Fryslân (qua oppervlakte). En dan vraag je je oprecht af of die ambtenaren wel eens de auto hebben genomen om te kijken wat er in betreffende (vaak kleinere plaatsen) echt speelt.
Ik kan me voorstellen dat je als plannenmaker er gek van wordt als je keer op keer tegen het ‘njet’ van de ambtenarij op loopt.
College
Maar er zijn toch wethouders, die zaken vlot zouden kunnen trekken? Specifiek hebben we het dan over wethouder Rietman (Wonen) en wethouder Dam (Ruimtelijke Ordening). In de persoonlijke gesprekken hele aardige mannen om mee te babbelen. Maar verder gaan zij (natuurlijk?) af op wat de ambtenaren zeggen. Om niet te zeggen: zij lopen aan de leiband van de ambtenaren. En doorgaans kom je via hen dus ook niet verder dan “jij mag dat niet”.
Grote plannen
Die wethouders hebben er waarschijnlijk ook geen zin in zich met dat ‘gepriegel in de marge’ bezig te houden. Zij maken zich meer druk om de grote projecten, waaraan zij hun naam kunnen verbinden tijdens deze collegeperiode.
Zo kijk ik met verbazing naar wat men in Sneek allemaal van plan is. Daar is in de afgelopen raadsperiode blijkbaar (mede door ambtenaren) volop gewerkt aan een visie over hoe Sneek ingericht zou moeten gaan worden en is er onlangs een megalomaan project over afgekondigd.
Verkiezingen
Maar ach ja, dat is ook zo. In maart 2026 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. En de huidige partijen, die een meerderheid in de gemeenteraad hebben (PvdA, CDA en FNP) willen natuurlijk daarna ook weer aan het roer komen.
Je met mooie plannen richten op de stemmers uit grotere plaatsen als Sneek en Bolsward lijkt aantrekkelijk. Je hebt met 45.000 inwoners in beide steden al veel stemmers te pakken.
Maar de gemeente heeft in de andere 87 kleine kernen ook nog 45.000 inwoners. Deze zouden zich toch eens achter de oren moeten krabben en zich af moeten vragen of hun belangen wel goed bediend zijn en worden….
Beter ten hele gekeerd….
Er zijn nog wel wat maanden te gaan. Het college kan nog laten zien dat het ook oog heeft voor de rest van de gemeente (van Laaksum tot Wiuwert en van Makkum tot Woudsend). De wethouders kunnen de ambtenaren (met name die bij Ruimtelijke Ordening) opdracht geven meer te gaan denken in “jij mag dat….” en bij de “mits….” een open en empathische houding richting de burger te hebben.
Het maakt het leven van de burger in Súdwest Fryslân zoveel aangenamer.