Categorieën
Politiek

GROENLINKS-PVDA: PACT VOOR HET NOORDEN

Onderstaande inhoud, getiteld Pact voor het Noorden, is onderdeel van het landelijk verkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA en onder meer gestuurd aan leden van het Gewest Friesland, red. WD.

Door GroenLinks-PvdA

Inleiding

Een huisarts die je kan helpen als je wat mankeert, een goede leraar voor je kinderen, met de bus naar werk of familie kunnen reizen – het zou de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Het is de basis die je nodig hebt om vooruit te kunnen komen in het leven, en een goed én gelukkig leven te kunnen leiden.

Toch is dat al jaren niet meer vanzelfsprekend. De nadruk op marktwerking, efficiëntie en schaalvergroting holde het fundament van onze samenleving uit. Dit zien we overal in Nederland, in de Randstad, in middelgrote steden en op het platteland. In dunner bevolkte regio’s leidt het de focus op efficiency tot verschraling van voorzieningen.

In Friesland, Groningen en Drenthe trekken jongeren weg door de woningnood, verdwijnen buslijnen en worden streekziekenhuizen en mbo-scholen bedreigd met sluiting. De afgelopen jaren beloofde de politiek oog voor mensen die niet in de grote steden wonen. Het tegendeel gebeurde. Het geld voor de Lelylijn werd geplunderd om gaten op de begroting te dekken, er wordt bezuinigd op het openbaar vervoer en aan de ongelijkheid in Groningen gebeurt te weinig.

Dat is zonde, want het Noorden heeft ontzettend veel te bieden. Daarom komt GroenLinks-PvdA met een Pact voor het Noorden, waarin we versterken wat we liefhebben. Daarin blijft het niet bij mooie woorden. In de doorrekening van ons verkiezingsprogramma leveren we boter bij de vis: we komen met een grootschalig investeringspakket voor de aanleg van nieuwe spoorverbindingen, waaronder de Lelylijn. We zorgen dat jongeren in hun eigen dorp of stad een thuis kunnen vinden. Met vaste huisartsen en volwaardige streekziekenhuizen regelen we dat iedereen de zorg krijgt die nodig is.

Openbaar vervoer

Het is steeds moeilijker om met het openbaar vervoer te reizen voor werk, school of een familiebezoek. Steeds meer buslijnen verdwijnen, tickets dreigen door het kabinetsbeleid onbetaalbaar te worden, bussen komen regelmatig te laat en de personeelstekorten lopen op. Iedereen moet met trein en bus kunnen reizen zonder lang op een aansluiting te hoeven wachten of grote omwegen te moeten maken. Daarom komen wij met plannen om het openbaar vervoer in het Noorden betaalbaar en betrouwbaar te maken.

  • Aanleg van de Lelylijn. Het kabinet-Wilders/Yesilgöz plunderde het budget dat bedoeld was voor de aanleg van de Lelylijn om gaten op de begroting te dekken. Dat zetten we recht. In de doorrekening van het verkiezingsprogramma komen we met een grootschalig investeringspakket voor de aanleg van nieuwe spoorverbindingen en andere infrastructuur, uiteraard ook voor de aanleg van de Lelylijn. Daarmee komt er eindelijk een snelle verbinding tussen Groningen, Friesland en de Randstad. Dit betekent meer kansen op onderwijs, zorg en werk en bovenal ook herstel van vertrouwen dat de politiek beloftes aan het Noorden nakomt en het niet alleen bij mooie woorden blijft. Ook de Nedersaksenlijn gaat rijden.
  • OV-bedrijven in handen van de samenleving. Het openbaar vervoer moet voor iedereen beschikbaar en betaalbaar zijn. Daarbij mogen provincies niet afhankelijk zijn van commerciële aanbieders. De komende periode voeren wij het initiatiefwetsvoorstel-De Hoop in, waarmee provincies weer hun eigen openbaarvervoersbedrijf kunnen oprichten. Provincies als Groningen, Friesland en Drenthe krijgen zo de kans om het bus- en treinvervoer te regelen en daarmee de lokale bereikbaarheid te verbeteren. Zo zorgen we ervoor dat de bus of de trein overal beschikbaar, bereikbaar en betaalbaar is.
  • Extra middelen voor regionaal openbaar vervoer. Het kabinet bezuinigt 335 miljoen euro op het openbaar vervoer. Voor Groningen en Drenthe betekent dit dat mogelijk de helft van de busritten in het weekend komt te vervallen, of alle busritten in de avond. Een meerderheid van de Tweede Kamer steunde het initiatief van GroenLinks-PvdA, CU en SP om deze bezuiniging terug te draaien. Het kabinet moet dat voorstel uitvoeren.

Wonen

Na een lange dag thuiskomen, een moment voor jezelf. Voor steeds meer mensen is zo’n plek verder weg dan ooit tevoren. Niet alleen in de steden, maar ook in onze dorpen is de woningnood voelbaar. Er wordt nauwelijks gebouwd, en wat er wordt gebouwd is duur. Jongeren die graag willen blijven wonen waar ze zijn opgegroeid, worden gedwongen om naar grotere steden te verhuizen.

  • Tienduizenden extra woningen in Noord-Nederland. Dankzij de nieuwe spoorverbindingen wordt het aantrekkelijker om te wonen en werken in het Noorden. Daarmee maken we de bouw mogelijk van minstens 25.000 extra woningen langs de route van de nieuwe spoorlijn, oplopend tot maximaal 75.000 extra woningen.
  • Nieuwe locaties. In Heerenveen maken we tot 2040 de bouw mogelijk van 8.000 duizend woningen rondom het nieuwe station zodra de Lelylijn is aangelegd. In Groningen Meerstad gaan we de komende jaren 8.000 nieuwe woningen bouwen, o.a. in de Eems en Gruno de Wierde. We steunen corporaties in het bouwen van genoeg betaalbare woningen. In Groningen-West Suikerzijde kunnen we 5.500 extra woningen bouwen We zorgen ervoor dat het Rijk ook voldoende financiering beschikbaar stelt voor bouwprojecten en het versterken van het energienet in het Noorden. De afgelopen jaren kwamen investeringen van het Rijk vooral ten goede aan de Randstad.
  • Wonen waar je wortels hebt. Het is voor jongeren steeds moeilijker om een woning te vinden op de plek waar ze zijn opgegroeid. Mensen met binding met de stad of het dorp moeten makkelijker door de gemeente een fijne huur- of koopwoning toegewezen kunnen krijgen.

Zorg

Als je naasten of jijzelf hulp nodig hebben, moet je kunnen rekenen op goede zorg dichtbij. Dat geldt voor de huisarts, maar ook voor de spoedzorg. In Leeuwarden is het huisartsentekort zo’n groot probleem geworden dat meer dan 10.000 Leeuwarders geen huisarts meer hebben. Ook op andere plekken in Friesland, Groningen en Drenthe neemt het huisartsentekort toe. Ook de toegankelijkheid van de ziekenhuiszorg staat onder druk. Zo verkeert het gefuseerde Ommelander-Ziekenhuis in Scheemda in financiële problemen. GroenLinks-PvdA wil de basis op orde brengen in het Noorden. Dat betekent voor iedereen een huisarts en het behoud van streekziekenhuizen.

  • Steun voor startende huisartsen. Het is steeds minder aantrekkelijk voor huisartsen om praktijkhouder te worden. De struikelblokken die beginnend huisartsen ervaren nemen we weg zodat een vast gezicht als huisarts weer de norm wordt. Daarom gaan we de voorstellen uit de initiatiefnota-Bushoff uitvoeren. We lossen het huisvestingsprobleem op door financiering voor huisvesting makkelijker te maken en gemeentes te verplichten hierbij nieuwbouw rekening mee te houden. Administratieve lasten gaan naar beneden, we koppelen beginnende en stoppende praktijkhouders aan elkaar en maken het aantrekkelijk om als huisarts in loondienst te gaan.
  • Huisartsen in de regio. Er zijn in het Noorden prachtige initiatieven die startende huisartsen helpen met het wegnemen van drempels bij praktijkovernames. Voorbeelden zijn Dokter Drenthe en de campagne ‘11huisartsen’ in Friesland. Wij ondersteunen en stimuleren zulke initiatieven. Ook geven wij de zorgautoriteit de opdracht om rekening te houden met de kenmerken van een regio en te zorgen voor voldoende financiering voor huisartsen, die rekening houdt met hogere kosten voor huisvesting en demografische veranderingen. Zo wordt het weer aantrekkelijker om huisarts te worden in de regio.
  • Volwaardige ziekenhuizen behouden in het Noorden. Steeds vaker sluiten onderdelen van ziekenhuizen om financiële redenen. Vooral regionale ziekenhuizen zijn hier de dupe van. Wij maken een einde aan deze sluitingen op basis van koude spreadsheetberekeningen en zorgen voor stabiele financiering voor ziekenhuizen in minder dichtbevolkte regio’s. Ook geven we inwoners, zorgmedewerkers en lokale bestuurders meer zeggenschap over de sluiting van een Spoedeisende hulp (SEH). Met onze plannen verstevigen we de positie van regionale ziekenhuizen zoals het Ommelander Ziekenhuis en de Friese Ziekenhuizen in Heerenveen en Sneek.

Onderwijs

Een school in de buurt met een leraar voor de klas, waar kinderen allemaal een gelijke kans krijgen om hun talenten te ontwikkelen. Dat zou de standaard moeten zijn, maar dat is helaas lang niet overal zo. Er zijn veel te weinig leraren en leerlingen verlaten het onderwijs met te weinig kennis en vaardigheden. Ondanks dat het onderwijs er al niet goed voor stond, koos dit kabinet ervoor om de problemen groter te maken door te bezuinigen. Door krimpende studentenaantallen dreigt verschraling van het studieaanbod op mbo-instellingen in de regio, terwijl ook in de regio een groot tekort is aan vakmensen. Wij willen dat er op een andere manier wordt gekeken naar het financieren van opleidingen en dat er samengewerkt wordt tussen mbo-instellingen in plaats van geconcurreerd, zodat ook in de regio genoeg opleidingen blijven bestaan.

  • Een basisschool in de buurt. Wij willen dat de kleinescholentoeslag blijft bestaan, omdat we het belangrijk vinden dat er ook in kleine en krimpende gemeenschappen basisscholen zijn. Een sluiting van een school in een dorp heeft impact op de leefbaarheid van kleine gemeenten. Op initiatief van GroenLinks-PvdA is er een ‘krimpcheck’, die kijkt of nieuwe wet- en regelgeving nadelige gevolgen heeft voor scholen in krimpgebieden.
  • Behoud van goed mbo-onderwijs. Omdat er minder mbo-studenten starten, dreigt het aanbod kleiner te worden terwijl er ook in het Noorden een tekort is aan vakmensen. Nu is de financiering van opleidingen afhankelijk van het aantal studenten. Wij willen dat niet meer: de bekostiging moet uitgaan van het opleidingsaanbod. Zo blijft er genoeg keuze in de regio. Ook stimuleren we samenwerking tussen mbo-scholen in plaats van concurrentie. Soms betekent het dat mbo’s samengaan, zoals in Drenthe, waar Terra en Drenthe College samen DCTerra zijn geworden.
  • Veiligheidscampus Assen. Ook de Noordelijke provincies moeten profiteren van de extra investeringen in defensie. De Veiligheidscampus Assen wordt een nationaal centrum voor opleiding, innovatie en veiligheid. Een volgend kabinet moet daarmee doorgaan.
  • Terugdraaien van de onderwijsbezuinigingen voor Rijksuniversiteit Groningen. De door kabinet-Wilders-Yeşilgöz voorgenomen bezuinigingen raken onderwijs en onderzoek in het hart. Ook onze instellingen in het Noorden. We willen de Rijksuniversiteit Groningen versterken, zodat deze kan uitgroeien tot een Universiteit van het Noorden. Voor de RUG is extra budget nodig om de hoge inflatie, oplopende energielasten en de kosten voor de verduurzaming van gebouwen te bekostigen. Daarnaast merkt ook de RUG, net als de mbo-instellingen, de gevolgen van de afname van het aantal Nederlandse studenten. De RUG moet zélf kunnen sturen op het aantal internationale studenten en is daarin al heel vér (het aantal Engelstalige opleidingen is minimaal en voor deze tracks geldt een numerus fixus), en verdere beperking gaat onvermijdelijk negatieve gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt van het Noorden. De voorgenomen bezuiniging op de RUG á 80 miljoen euro moet worden geschrapt.
  • Friese taal: Het is goed dat er op initiatief van GroenLinks-PvdA weer een Friestalige bachelor komt aan de Rijksuniversiteit Groningen en dan er meer aandacht komt voor het Fries in het MBO. We willen dat dit structureel goed wordt geborgd en dat het Fries in het gehele onderwijs wordt versterkt. Daarnaast vinden we het belangrijk dat het Fries in de openbare ruimte – zoals op verkeersborden – en in de rechtspraak wordt bevorderd, zodat iedereen in Friesland die dat wil in het Fries kan communiceren en informatie kan verkrijgen.

Gaswinning

Nog steeds leven veel Groningers en Noord-Drenten in de ellende door de gaswinning. Ondertussen neemt de ongelijkheid tussen bewoners toe, gaat de gaswinning in de drie Noordelijke provincies door en staat voor de mensen die jaren wachten op de versterking van hun huis het leven stil. Iedereen heeft recht op een veilig en schadevrij huis om vooruit te kunnen in het leven.

  • Gaswinning versneld afbouwen. Groningers boven gas betekent ook echt geen Gronings gas meer. De veiligheid en leefbaarheid van mensen gaan voor winst. Daarom gaan we alle 17 kleine gasvelden in Groningen sluiten en worden er geen nieuwe vergunningen verleend. Dit geldt ook voor ons UNESCO werelderfgoed, de Waddenzee en de Koloniën van Weldadigheid. Dus geen zout of gaswinning op deze unieke plekken.
  • Totaalaanpak. Schadeherstel, versterking én verduurzaming in één keer. Geen eindeloze bureaucratie meer, maar echte oplossingen voor mensen die al te lang in onzekerheid leven. De huidige aanpak is oneerlijk en geldgedreven waardoor er onverklaarbare verschillen zijn ontstaan, zelfs tussen buren. Daar maken wij een einde aan. We voeren het advies het rapport van de commissie-Van Geel volledig uit. Iedere gedupeerde krijg waar die recht op heeft: een veilig, schadevrij en duurzaam huis, zonder gedoe.

Nij Begun.
Groningers en Noord-Drenten is veel onrecht aangedaan. We blijven daarom onverminderd investeren in de leefbaarheid van Groningen en Noord-Drenthe. Dit betekent dat we sportclubs, buurthuizen en zwembaden openhouden. Ook wordt het erfgoed, de ziel van de regio, zoals monumenten, kerken en karakteristieke gebouwen in ere hersteld. Maatregelen uit Nij Begun die nu niet worden uitgevoerd brengen we per direct in de praktijk: er komt een einde aan de stapeling van onderzoeken, bij twijfel wordt er in het voordeel van de bewoner beslist en komt nog maar één deskundige namens het IMG bij dezelfde schade kijken.