Door Rob Goedhart
In 2024 werd aan orkestleden van de Koninklijke Militaire Kapel ‘Johan Willem Friso’ gevraagd of er onbekende verhalen uit de Tweede Wereldoorlog waren. Er kwamen er vier, waarvan twee uit Friesland: één over Blauwhuis en één over Koudum. Deze verhalen zijn op film vastgelegd en worden getoond tijdens het concert “Vrijheid in Beeld” op 22 mei in sporthal De Sândobbe in Koudum. Daaronder speelt het orkest passende, filmische – en ook zelfs speciaal voor deze uitvoering geschreven muziek.
Hieronder het verhaal van familie De Witte
Hannah de Witte speelt fluit in de KMK-JWF-kapel. Zij wilde aandacht vragen voor het aangrijpende verhaal van de gebroeders Broer en Wybe de Witte. Wybe was haar pake.
In 1943 woonden Broer en Wybe de Witte (19 en 17) met hun ouders in een boerderij in Blauwhuis.
In mei 1943 golfde door het land een protestbeweging tegen de bezetters. De ‘meistaking’ (ook wel ‘melkstaking’ genoemd). De twee broers zorgden er voor dat melk – bestemd voor de Duitsers – verdween of ondrinkbaar werd gemaakt door er koeienstront in te doen.
Helaas werden ze opgepakt en naar de Blokhuispoort in Leeuwarden gebracht. ’s Nachts vonden ze steun bij een dominee. Deze dominee had erop gestaan om met hen mee de gevangenis in te gaan. Hij zong met hen Lied 390 van het Kerkelijk Liedboek met de regel: “Ik weet, aan wie ik mij vertrouwe”. Maar de andere dag werd Broer gefusilleerd en met anderen in een massagraf begraven.
De familie kreeg later een formulier waarop de naam verkeerd geschreven was. Dat gaf de familie hoop dat Broer nog zou leven. Lang stond voor hem een stoel klaar en is ook voor hem de tafel gedekt.
Wybe werd nog naar andere gevangenissen gevoerd. Toen hij een keer vrij kwam, werd hij snel weer opgepakt en in Scheveningen gevangen gezet. De Duitsers wilden namen weten van andere daders, maar Wybe bleef volhouden dat hij hen niet kende. Hij zei dat ze ‘van een andere kerk waren’.
Pake Wybe heeft de oorlog overleefd. Mede omdat hij vaak sliep in de molen, die vanuit de boerderij te zien was. Als er gevaar dreigde hing moeder een rode doek over de waslijn. Dan bleef hij in de molen met het licht uit.
Toen hij na de oorlog zijn vrouw leerde kennen en zij wilde spreken over wat er gebeurd was, begreep zij al snel dat dát niet de bedoeling was. Binnen de familie had het gebeurde zo’n diepe wond geslagen dat er alleen globaal over gesproken werd. Dit alles terwijl er bij Hannah thuis een schilderij van ‘oud-oom Broer’ hing. Haar vader is naar zijn oom Broer vernoemd. Pas nadat pake Wybe was overleden kwamen er de nodige details naar boven.
Tante Truus de Witte heeft later onderzoek gedaan naar het hele gebeuren. Daarbij werden de resten van Broer opgegraven en geïdentificeerd. Hij heeft een gedenkteken gekregen. Overigens konden door het onderzoek ook andere mensen geïdentificeerd worden, wat ook voor andere families hielp het verleden te verwerken.
Voor de documentaire heeft Hannah samen met haar vader gesproken met haar oma, die in Bolsward woont en ze bezocht met hem de voormalige familieboederij in Blauwhuis.
Het kerklied heeft een mooie en prominente plek in de uitvoering.
Kaarten voor het concert zijn te koop via https://histoarysk-koudum.weticket.io/ Volwassenen € 12,50 en jeugd tot 18 € 7,50.