“Ik heb hem nooit in levende lijve ontmoet, maar toch liet hij elke keer een onuitwisbare indruk achter”, schrijft gepensioneerd bedrijfsarts Dolf Algra over psychiater en hoogleraar P.C. (Piet) Kuiper in een blog.
Ergens in de jaren zeventig aan de Groninger universiteit kwam Algra tot de ontdekking dat Kuiper homoseksualiteit een ziekte vond. ‘Regelrechte kletskoek’, zegt Algra terecht.
In 1981 nam Kuiper afstand van zijn opvatting over homoseksualiteit. Hij deed dit in het COC-gebouw in de Rozenstraat te Amsterdam. Algra: “Zijn argumentatie bleef onnavolgbaar, maar het was een even noodzakelijke, als toch ook dappere daad.”
Ondanks het gegeven dat Piet Kuiper zelf homoseksuele gevoelens had, trouwde hij met Noortje Miskotte, een dochter van de theoloog K.H. Miskotte. Met zijn schoonvader had Kuiper een goede band. Maar zijn verhouding tot het christelijke geloof was problematisch.
Kuiper beschikte over een grondige kennis van het Oude Testament en was bepaald niet gecharmeerd van Gerard Reve’s literatuur. Als psychiater kwam Kuiper overal ter wereld. Daarnaast was hij iemand van grote hoogten en diepe dalen.
In de bloeitijd van de psychoanalyse publiceerde Kuiper: Neurosenleer in 1966 en Hoofdsom der psychiatrie in 1973. Binnen de psychiatrie was hij in eerste instantie een voorstander van praten, daarna viel de keus op pillen.
In Ver heen uit 1988, een zeer veel gelezen uitgave, schrijft Kuiper over een zware depressie. Algra raakte geïmponeerd door dit boek, omdat Kuiper “depressie zo invoelbaar en ‘levendig’ van binnenuit beschreef”.
“Kuiper was een man die een leven lang voortgedreven werd door seksuele frustraties, waarover hij ook veel schreef: in lijn met de Freudiaanse psychoanalyse, waarin het driftleven een heel grote plaats inneemt”, schrijft Tjerk de Reus in een recensie over de biografie van Koen Hilberdink: Strijd om de ziel. Het leven van P.C. Kuiper (1919-2002) in de psychiatrie.
Algra beschouwt deze publicatie als een prachtig tijdsdocument. “In één woord: fascinerend.”
Wiebe Dooper
Geraadpleegde bronnen:
https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/psychiater-p.c.-kuiper-en-zijn-strijd-met-zichzelf
“Een problematische binnenwereld werkt door in de ‘buitenwereld'”, door Tjerk de Reus, in: Friesch Dagblad, 22 april 2023.