Sinds begin 1900 kreeg een nieuwe sport voet aan de grond in Bolsward, het voetbal. Die voeten waren van een aantal jonge jongens, de grond waarop gevoetbald werd, wisselde vele malen van plaats.
Bovenstaande foto is van F.C.A., Football Club Achilles, genomen op het Oordje in 1912, en laat duidelijk zien in welk tenue in de beginjaren werd gespeeld. De foto, van L. v.d. Feer, werd ter beschikking gesteld door mevrouw Janneke Sutherland Roijaards. Staande v.l.n.r. J. van Beke Callenfels, Jan van Buren, P. Brandenburg, J.E. de Boer, Gijsbert Henri Sutherland Roijaards, R. v.d. Meulen, S. Welvaart, F. Wiersma, Henny Jansen en de scheidsrechter (let op de kleding, gezag uitstralend). Zittend v.l.n.r. P.C. v.d. Meulen, P. de Groen (keeper) en J. Terhenne.
De oprichting
Zoals vermeld, de oprichtingsakte kwam tot stand via notaris Banning op 7 april 1905. Deze nota werd bij toeval ontdekt. Die lag namelijk verborgen in een meubel van kruidenier Brandsma aan de Snekerpoort en kwam bij verkoop van dat meubel toevallig tevoorschijn. Daarmee was er dus vanaf die datum officieel een voetbalclub in Bolsward, maar daar moest inhoud aan gegeven te worden. Een veld, materiaal, leden, ook donateurs, dienden gezocht te worden. En tegenstanders, natuurlijk. Die donateurs werden overigens, en in onze ogen nogal merkwaardig, kunstvrienden genoemd. Voetbal viel immers in die tijd onder Kunsten en Wetenschappen!
Het eerste bestuur bestond uit de voorzitter H.A Banning, secreteris J.A. Brussen en penningmeester J.E. Nauta. Het tenue, dikwijls ook nog aangevuld met pet en strik, bestond uit een tamelijk lange, zwarte broek met daarop gestikt lapjes geelzwarte stof, de Bolswarder kleuren verbeeldend. Het overhemd was wit met een brede geelzwarte band schuin over rug en borst. De mouwomslagen droegen ook dezelfde geelzwarte kleuren en werden meest met karton in de plooi gehouden.
Op een zondag in oktober 1906 vond, voor zover bekend, de eerste wedstrijd plaats waarvan in de eerste notulen van de club (28 oktober 1906) gewag werd gemaakt. Die ging, nog niet in competitieverband, tussen Achilles en H.V.V. Volharding uit Harlingen. Vanaf genoemde datum zullen met grote regelmaat talloze notulen worden gemaakt van de diverse vergaderingen!
Het eerst bekende ‘Achilles-team’ bestond uit de spelers Banning, Fennema, IJntema, Brussen, Terhenne, Van der Meulen, Hummels, Tromp, Boersma, Nauta en De Boer. Niet lang daarna kwamen ook de jonge jongens Rimmer van der Meulen en B. Bölger zich aansluiten. Het zal met name de heer Rimmer van der Meulen (geb. 1 sept. 1895) zijn die een zeer groot stempel op C.A.B., en het hele plaatselijke voetbal, zal drukken. Hij zal maar liefst zes (!) keer, vaak noodgedwongen, als voorzitter fungeren. En op zaterdag 11 maart 1950 de club voor een ondergang behoeden, na een diepe bestuurscrisis. Naast voorzitter was hij overigens ook nog penningmeester en twee keer secretaris. Geen wonder dat hij in 1923, bij zijn (tijdelijke) vertrek uit Bolsward, tot erelid werd benoemd, en later, na zijn terugkeer naar Bolsward en nog vele activiteiten voor C.A.B. te hebben verricht, tot erevoorzitter.
Van veld naar veld
In eerste instantie werd een veldje gevonden achter de winkel van ijzerhandel Van der Meulen aan de Dijkstraat.
Daar, achter het dan nog niet zo lang geleden geslechte bolwerk, nu Stoombootkade, lag een grasveld, destijds de Groote Bleek genoemd. De was van omwonenden werd daar op het gras en aan waslijnen gedroogd en ‘gebleekt’. Op dat relatief kleine veldje dienden de drooglijnen als doel..
Daar voetballen lukte niet lang, want naast de schone was moesten ook de ruiten rondom het veld het maar al te vaak ontgelden. Een uitkomst bleek een veldje achter vellenbloterij Van Buren, aan de Workumertrekweg, achter het Oordje. Deze latere leerlooierij was daar gevestigd sinds 1903, en kwam vanuit Oosterlittens. Daar vonden echter ook andere sporten plaats: ’s winters schaatsen en ’s zomers kaatsen. Met name tussen voetballers en kaatsers vonden oververhitte discussies, soms uitmondend in heuse vechtpartijen, plaats over wie, wanneer en waar mocht sporten. Het resultaat was uiteindelijk dat de voetballers, aanvankelijk in aantal wisselend tussen de acht en achttien spelers, gebruik gingen maken van verschillende veldjes aan de rand van de bebouwde komt. Dat de enige voetbal die de knapen bezaten talloze malen in de vele slootjes rondom de speelvelden terecht kwam, waardoor vaak langdurig oponthoud plaatsvond, spreekt vanzelf. In 1908 verhuisde het voetbal naar het daarnaast gelegen Oordje. Daarna werd nog op diverse plaatsen gevoetbald, waarbij het huren van een veldje in eigendom van Stichting Het Weeshuis vaak werd gebruikt. Uiteindelijk werd een vast veld gevonden achter de nieuwe ijsbaan en op enige afstand van de Snekerweg. Maar dat was pas op 5 oktober 1931.
© Willem Haanstra
Eerder verscheen:
https://www.brekt.nl/de-bakermat-van-het-voetbal-in-bolsward-1/