Bolsward heeft de eeuwen door een schat aan cultuur voortgebracht. Heel bijzondere cultuur ook, voor zo’n kleine stad. Schrijvers, dichters, schilders, zilversmeden, noem maar op. Velen heb ik al her en der beschreven, van Gysbert Japix tot Frits van der Meer en van Claes Fransen Baerdt tot JanMurk de Vries, maar vele anderen nog niet. Heel weinig, bijvoorbeeld, is bekend van een schilder die in de Bolswarder Sint Maartenskerk zijn laatste rustplaats vond, Adriaan (Adriaen) van der Linde (plm.1560-1609). Een grafsteen in vak 12, rij 5 met zijn naam is nog aanwezig in de vloer van deze gotische kerk. Heel merkwaardig is dat de gegevens over zijn vrouw, waarvan het opschrift, in een ovaal, op de zerk al grotendeels aanwezig is, niet ingevuld zijn.
Deze zerk is van een rijke uitvoering. De maker ervan, Hans Laurens Schyuneman, waarover ik al eerder schreef bij de gevelsteen van Mazzetti en het beeldhouwwerk aan het stadhuis, beitelde op de hoeken de vier evangelisten, waarvan twee met een nimbus (aureool) boven het hoofd.
Deze ‘ontdekking’ van de zerk veroorzaakte enig twijfel bij mij over de maker, Schuyneman. Door de letters HS op het werk na te laten, kunnen we ervan uitgaan dat die Schuyneman de steen bewerkt heeft, ook gelet op andere grafstenen in de Sint Maartenskerk van zijn hand en van dezelfde hoge kwaliteit. Het is voor mij merkwaardig dat in het jaar waarin Van der Linde gestorven is (1609) deze Schuyneman al in Bolsward zou verblijven. Voor zover ik heb kunnen nagaan was Schuyneman zeker niet vóór het jaar 1614 (aanvang bouw stadhuis) in Bolsward woonachtig. Dan resten twee mogelijkheden. Of Schuyneman voerde al opdrachten in Bolsward uit toen hij nog in Zwolle woonachtig was, of deze steen is na 1614 aangebracht, mogelijk ter vervanging van een eerdere.
Hoewel ik nergens concreet heb kunnen vinden dat het echtpaar rooms katholiek was, duidt dit er wel op, naast ook latere gegevens over hun kinderen, dat dat waarschijnlijk inderdaad het geval was. In het legaat van Janneke Farnese, Adriaens’ vrouw, staat o.a. dat twee zilveren kruisen aan haar nakomelingen worden nagelaten.
De beide wapens van de families Van der Linde en Farnese, oorspronkelijk gebeiteld in de zerk, zijn dermate vernield tijdens de beeldenstorm dat er nauwelijks nog herkenbare afbeeldingen op waar te nemen zijn.
De tekst op deze grafsteen luidt:
Ao 1609 de 28 aprilis is gherust mr Adriae va der Linde schilder va Brugghe hier begraven Ao 16.. de … is gherust Ianneke Farnese huysvrouwe va A. va der Linde
De data van Janneke, na Ao (anno), zijn niet ingevuld. Mogelijk komt dat omdat Janneke Farnese elders begraven is. Maar waar en waarom?
Enig speurwerk levert een verrassing op. In de gemeente Tytsjerksteradiel wordt in 1622 deze Janneke Farnese als Janneke Vernees ingeschreven. Daarbij eveneens vermeld zijn haar overleden echtgenoten Willem Bordeen en Adriaen van der Linde, met als beroep kunstschilder. Eveneens worden de namen van haar kinderen vermeld: 1. Lijsbeth, die huwt met Hans de Clercq (een schilder), en 2. Cathalina, die trouwt met Jan Lamrinck (Lammerinck), boekdrukker van de Staten van Friesland in Franeker.
Ze zal derhalve dus in een dorp in Tytsjerksteradiel begraven kunnen zijn, ver weg van haar Adriaen in Bolsward. Adriaen, die op zijn levensreis, eind 16e/begin 17e eeuw, vanuit Brugge ook Tiel aandeed, daar huwde met Janneke, die hem daarna op zijn verdere levenspad vergezelde, tot in Bolsward.
© Willem Haanstra